Για χρόνια, οι χρήστες του openSUSE είχαν δύο σαφείς επιλογές: τη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα του Leap, μιας έκδοσης με συγκεκριμένο κύκλο ζωής, και την αιχμή της τεχνολογίας με το Tumbleweed, μια διαρκώς ανανεούμενη (rolling) διανομή. Ωστόσο, το τοπίο αλλάζει. Με την εμφάνιση νέων ονομάτων όπως Slowroll και ALP (Adaptable Linux Platform), η κοινότητα του openSUSE εισέρχεται σε μια νέα, μεταβατική φάση που υπόσχεται να αναδιαμορφώσει το μέλλον της αγαπημένης διανομής με τον πράσινο χαμαιλέοντα.
Ας βάλουμε σε τάξη τις εξελίξεις για να κατανοήσουμε τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές για τον καθένα, από τον απλό χρήστη desktop μέχρι τον διαχειριστή συστημάτων.
Το μέλλον του openSUSE Leap: Το τέλος μιας εποχής
Το openSUSE Leap, γνωστό για τη σταθερότητά του που πηγάζει από τη δυαδική του συμβατότητα με το SUSE Linux Enterprise (SLE), πλησιάζει σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι. Η νεότερη έκδοση, openSUSE Leap 16.0, που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2025, θα υποστηρίζεται με ενημερώσεις ασφαλείας και συντήρησης τουλάχιστον μέχρι τον Οκτώβριο του 2027.
Αν και αρχικά υπήρχε η αίσθηση ότι η σειρά 15.x θα ήταν η τελευταία, το openSUSE project έχει κυκλοφορήσει ήδη το Leap 16.0, το οποίο σηματοδοτεί μια σημαντική τεχνολογική αλλαγή, καθώς θα βασίζεται στη νέα πλατφόρμα ALP. Επομένως, το Leap δεν πεθαίνει, αλλά μεταλλάσσεται.
openSUSE Slowroll: Η χρυσή τομή
Για τους χρήστες που εκτιμούσαν τη σταθερότητα του Leap αλλά επιθυμούσαν πιο σύγχρονο λογισμικό, χωρίς όμως την “αιμορραγία” των καθημερινών ενημερώσεων του Tumbleweed, γεννήθηκε το openSUSE Slowroll.
Το Slowroll είναι ακριβώς αυτό που υποδηλώνει το όνομά του: μια rolling διανομή με πιο αργό ρυθμό. Βασίζεται στο Tumbleweed, αλλά αντί για συνεχείς, μικρές ενημερώσεις, ομαδοποιεί τις αλλαγές σε μεγαλύτερα, πιο αραιά πακέτα, συνήθως σε μηνιαία βάση.
Τι προσφέρει το Slowroll;
Ισορροπία: Παρέχει μια μέση οδό ανάμεσα στη σταθερότητα του Leap και την πρωτοπορία του Tumbleweed.
Νεότερο λογισμικό: Οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε πιο πρόσφατες εκδόσεις πακέτων σε σύγκριση με το Leap.
Αυξημένη σταθερότητα: Οι ενημερώσεις από το Tumbleweed ενσωματώνονται στο Slowroll μόνο αφού έχουν δοκιμαστεί για ένα διάστημα, μειώνοντας την πιθανότητα προβλημάτων.
Το Slowroll χαρακτηρίζεται ως “πειραματικό”, όχι ως προς την ποιότητα των πακέτων του (τα οποία περνούν από τον αυστηρό έλεγχο του openQA), αλλά ως προς το μοντέλο διανομής του. Απευθύνεται κυρίως σε χρήστες desktop που αναζητούν μια αξιόπιστη και ταυτόχρονα σύγχρονη εμπειρία.
ALP (Adaptable Linux Platform): Το μέλλον για τους Servers
Εδώ τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: το ALP (Adaptable Linux Platform) δεν είναι ο αντικαταστάτης του Leap για τον μέσο χρήστη desktop. Πρόκειται για την επόμενη γενιά του λειτουργικού συστήματος της SUSE για επιχειρησιακά περιβάλλοντα, με έμφαση σε:
Containerized Workloads: Είναι σχεδιασμένο για να τρέχει εφαρμογές σε containers.
Αφαίρεση από το υλικό (Hardware Abstraction): Εστιάζει στη διαχείριση εφαρμογών και υπηρεσιών, ανεξάρτητα από το υποκείμενο υλικό.
Ασφάλεια και εξειδίκευση: Είναι ένα εξαιρετικά εξειδικευμένο λειτουργικό σύστημα για servers και κέντρα δεδομένων.
Το ALP δεν προορίζεται για καθημερινές εργασίες όπως η περιήγηση στο διαδίκτυο ή οι εφαρμογές γραφείου. Η σύγχυση προέκυψε επειδή το openSUSE Leap 16.0 θα έχει ως βάση την αρχιτεκτονική του ALP, αλλά θα είναι προσαρμοσμένο για να εξυπηρετεί και τις ανάγκες των χρηστών desktop.
Τι να επιλέξω;
Με τις νέες αλλαγές, οι επιλογές για τους χρήστες διαμορφώνονται ως εξής:
Για τους συντηρητικούς χρήστες και Servers: Το openSUSE Leap 16.0 παραμένει μια εξαιρετική και σταθερή επιλογή.
Για τους χρήστες Desktop που θέλουν το καλύτερο των δύο κόσμων: Το openSUSE Slowroll αποτελεί την ιδανική επιλογή, προσφέροντας σύγχρονο λογισμικό με έναν πιο διαχειρίσιμο ρυθμό ενημερώσεων.
Για τους ενθουσιώδεις της τεχνολογίας: Το openSUSE Tumbleweed συνεχίζει να είναι η κορυφαία επιλογή για όσους θέλουν να έχουν πάντα την τελευταία λέξη της τεχνολογίας.
Για το μέλλον των επιχειρήσεων: Το ALP και οι διανομές που θα βασίζονται σε αυτό, όπως το μελλοντικό Leap 16, θα καθορίσουν την πορεία στον χώρο των servers.
Η μετάβαση από το Leap ή το Tumbleweed στο Slowroll είναι ήδη εφικτή για τους πιο τολμηρούς, αλλά οι περισσότεροι χρήστες του Leap μπορούν να παραμείνουν στην έκδοση 16.0 χωρίς άγχος, σχεδιάζοντας τα επόμενα βήματά τους με άνεση.
Συμπερασματικά, ο “βασιλιάς” (Leap) δεν πεθαίνει, αλλά εξελίσσεται. Το openSUSE προσαρμόζεται στις σύγχρονες ανάγκες, προσφέροντας περισσότερες και πιο ευέλικτες επιλογές στην πιστή κοινότητά του. Η αλλαγή μπορεί να φέρνει μια παροδική αβεβαιότητα, αλλά τελικά, υπόσχεται ένα πιο δυναμικό και προσαρμοστικό μέλλον.
Οι κίνδυνοι δεν είναι αφηρημένη θεωρία, αλλά καθημερινή εμπειρία
Την τελευταία δεκαετία συζητάμε έντονα πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) επηρεάζει τους θεσμούς, τις εκλογές, τα ΜΜΕ, ακόμη και την ίδια τη λειτουργία της Δημοκρατίας. Πολύ πιο σπάνια, όμως, θέτουμε ένα βαθύτερο ερώτημα: τι κάνει η ΤΝ στην ίδια την ανθρώπινη σκέψη και στην ικανότητά μας να είμαστε δημοκρατικοί πολίτες;
Δεν μιλάμε απλώς για λάθος ειδήσεις ή ψευδείς εικόνες, αλλά για μια σταδιακή, σχεδόν αθόρυβη, μεταμόρφωση της κρίσης, της αυτογνωσίας και της ενσυναισθησης, των ίδιων εκείνων ιδιοτήτων που χρειάζονται για να λειτουργεί μια ζωντανή δημοκρατία.
Από τη δυσπιστία στην «ελπίδα στις μηχανές»
Πρόσφατες έρευνες στην Ευρώπη δείχνουν ότι περίπου οι μισοί νέοι 25–45 ετών θα δέχονταν να αντικατασταθεί μέρος των βουλευτών από… αλγορίθμους. Αυτό το εύρημα λέει δύο πράγματα ταυτόχρονα:
Υπάρχει βαθιά δυσπιστία προς το πολιτικό σύστημα.
Η ΤΝ αρχίζει να φαντάζει ως υποκατάστατο της ανθρώπινης κρίσης: κάτι «πιο ορθολογικό», «πιο αντικειμενικό», πάνω από τα «παιχνίδια της πολιτικής».
Οι νεότερες γενιές, μεγαλωμένες με αλγορίθμους, εφαρμόζουν σχεδόν αυθόρμητα μια σιωπηλή παραδοχή: ότι οι μηχανές μπορούν να μας καταλάβουν, να «ταξινομήσουν» τα προβλήματα και να προτείνουν λύσεις, καλύτερα από τους ανθρώπους.
Αυτή η εξοικείωση κρύβει έναν σπάνια συζητημένο κίνδυνο: η πολιτική αυτονομία αρχίζει να δίνει τη θέση της στην ανάθεση ευθύνης σε συστήματα που δεν κατανοούμε και δεν ελέγχουμε.
Από την κριτική σκέψη στην ανάθεση της σκέψης
Η συνεχής διαδραστική επαφή με τα συστήματα ΤΝ –από τα παιδικά χρόνια, μέσα από εφαρμογές, παιχνίδια, βοηθούς, πλατφόρμες– τους δίνει ένα πρόσωπο οικείο αλλά και “αυθεντικό”. Οι απαντήσεις έρχονται γρήγορα, είναι διατυπωμένες με βεβαιότητα, καλύπτουν «τα πάντα».
Έτσι δημιουργείται σταδιακά μια σχέση εξάρτησης:
Αντί να σκεφτόμαστε μόνοι μας, ζητάμε έτοιμες λύσεις.
Αντί να ψάχνουμε μόνοι μας, αναθέτουμε την αναζήτηση.
Αντί να αμφισβητούμε, συνηθίζουμε να αποδεχόμαστε.
Η κριτική σκέψη, όμως, δεν είναι δεδομένη. Θέλει άσκηση και παιδεία, ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες. Αν την αντικαταστήσουμε με «έξυπνα εργαλεία», τότε υπονομεύουμε τις προϋποθέσεις του ίδιου του δημοκρατικού διαλόγου: την ικανότητα να ακούμε, να διαφωνούμε, να επιχειρηματολογούμε, να αλλάζουμε άποψη.
Η χειραγώγηση μέσω «ευχαρίστησης»
Οι μεγάλες πλατφόρμες και τα συστήματα ΤΝ σπάνια σχεδιάστηκαν με βάση αξίες ή το δημόσιο συμφέρον. Ο βασικός στόχος είναι η μέγιστη διατήρηση προσοχής (engagement): να μένεις όσο γίνεται περισσότερο στην οθόνη, να κλικάρεις, να καταναλώνεις.
Αυτό οδηγεί:
σε ψυχολογική «πειρατεία» της προσοχής,
στη διαμόρφωση συνηθειών και επιθυμιών χωρίς να το συνειδητοποιούμε,
σε εθισμό στην αδιάκοπη διέγερση.
Δεν χρειάζεται πια λογοκρισία ή προπαγάνδα με τον κλασικό τρόπο. Η συνεχής ευχαρίστηση –ή καλύτερα η υπόσχεση ευχαρίστησης– είναι πολύ πιο αποτελεσματική μορφή ελέγχου. Δεν μας «πείθουν» με ιδέες· μας αναισθητοποιούν με ερεθίσματα.
Όσο περισσότερο εκχωρούμε γνωστικές και συναισθηματικές λειτουργίες σε αλγοριθμικά συστήματα, τόσο διευκολύνουμε τα τεχνολογικά–οικονομικά–πολιτικά κέντρα εξουσίας, που έχουν τον έλεγχο των δεδομένων και των μοντέλων, να επηρεάζουν τις συμπεριφορές μας.
Η ατροφία της ενσυναίσθησης και η κρίση του πραγματικού
Οι μηχανές ΤΝ δεν έχουν συνείδηση ή συναισθήματα, αλλά προσομοιώνουν πειστικά συναισθηματικές αντιδράσεις. Για ένα παιδί ή έναν έφηβο, που ακόμη χτίζει την εικόνα του άλλου και του εαυτού, αυτή η προσομοίωση μπορεί να γίνει σημείο αναφοράς: να μαθαίνει να «συνομιλεί» περισσότερο με ένα σύστημα παρά με ανθρώπους.
Την ίδια στιγμή, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διακρίνουμε:
το ψεύτικο από το αληθινό,
την κατασκευασμένη εικόνα από το πραγματικό γεγονός.
Αν αυτό συνδυαστεί με την ατροφία της κριτικής σκέψης, προκύπτει ένα εκρηκτικό μείγμα: πολίτες με μειωμένη ικανότητα διάκρισης, αυξημένη ανάγκη ψηφιακής επιβεβαίωσης και χαμηλή αντοχή στη χειραγώγηση.
Ο πραγματικός κόσμος, με τη σύγκρουση, την τριβή, τη συνεργασία, τα όριά του, αρχίζει να μοιάζει λιγότερο ελκυστικός από τις ψηφιακές προσομοιώσεις. Αντί να βλέπουμε τον κόσμο ως πεδίο συλλογικής αλλαγής, τον αντιμετωπίζουμε ως κάτι από το οποίο «δραπετεύουμε».
Παιδεία και ρυθμιστικά «φρένα» – όχι τεχνολογική υποταγή
Το πρώτο αυτονόητο ανάχωμα είναι η Παιδεία: η συνειδητή καλλιέργεια των γνωστικών και συναισθηματικών ικανοτήτων που απαιτεί ο δημοκρατικός βίος: κριτική σκέψη, διάλογος, γλωσσική επάρκεια, ενσυναίσθηση, ευθύνη.
Αλλά η Παιδεία δεν αρκεί μόνη της. Χρειάζεται και ένα θεσμικό πλαίσιο προστασίας, αντίστοιχο με αυτό που εφαρμόζεται σε άλλους υψηλού ρίσκου τομείς, όπως η βιοϊατρική. Δηλαδή:
αξιολόγηση κινδύνων για την ψυχική υγεία και την ανάπτυξη των παιδιών,
παρακολούθηση της διάβρωσης του δημόσιου λόγου,
αντιμετώπιση της ακραίας μονοπωλιακής ισχύος των μεγάλων πλατφορμών,
έλεγχος των επιχειρηματικών μοντέλων που «πουλάνε» εξάρτηση και όχι υπηρεσίες.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να περιοριστεί σε ρυθμιστή «εκ των υστέρων».
Οφείλει να γίνει:
παραγωγός δικών της τεχνολογικών λύσεων,
φορέας δημόσιων πολιτικών που προωθούν τον πραγματικό ανταγωνισμό,
στήριγμα ανεξάρτητης έρευνας και εναλλακτικών επιχειρηματικών μοντέλων, που δεν στηρίζονται αποκλειστικά στην εκμετάλλευση των δεδομένων και της προσοχής.
Διαφάνεια, λογοδοσία, υπευθυνότητα δεν αρκεί να επικαλούμαστε· πρέπει να έχουμε και τη δύναμη να τις επιβάλουμε.
Η Δημοκρατία δεν χαρίζεται, κατακτιέται ξανά
Το ερώτημα δεν είναι αν θα έχουμε Τεχνητή Νοημοσύνη. Ήρθε για να μείνει. Το πραγματικό ερώτημα είναι με ποιους όρους:
Θα είναι εργαλείο που ενδυναμώνει τον πολίτη ή σύστημα που τον αναισθητοποιεί;
Θα υποστηρίζει τον δημόσιο διάλογο ή θα τον αντικαθιστά με ροές “προσωποποιημένου” περιεχομένου;
Θα βοηθά να σκεφτόμαστε καλύτερα, ή θα μας βολεύει στο να μην σκεφτόμαστε καθόλου;
Τίποτα από αυτά δεν είναι προδιαγεγραμμένο. Όπως και σε άλλες κρίσιμες καμπές της ιστορίας, έτσι και τώρα, η Δημοκρατία δεν θα σωθεί «από μόνη της» ούτε από κάποια «έξυπνη» τεχνολογία. Θα σωθεί, ή θα χαθεί, από το αν θα αποφασίσουμε να την υπερασπιστούμε ενεργά, στο σχολείο, στη δημόσια σφαίρα, στην πολιτική, στις ίδιες τις ψηφιακές πλατφόρμες όπου πλέον ζούμε ένα μεγάλο μέρος της ζωής μας.
Η Interoperable Europe Academy ανακοινώνει την κυκλοφορία του νέου εκπαιδευτικού μονοπατιού Mastering Open Source for EU Public Services, το οποίο αποσκοπεί στη συστηματική ενίσχυση των γνώσεων και δεξιοτήτων των στελεχών της δημόσιας διοίκησης γύρω από το ανοιχτό λογισμικό. Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα συγκεντρώνει πέντε εξειδικευμένα μαθήματα, τα οποία καλύπτουν το θεωρητικό πλαίσιο, τις πρακτικές, τα μοντέλα διακυβέρνησης και το νομικό περιβάλλον που διέπει την υιοθέτηση και αξιοποίηση λύσεων ανοιχτού κώδικα σε οργανισμούς του δημόσιου τομέα.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση όλων των μαθημάτων και την αποστολή των αντίστοιχων πιστοποιητικών, οι συμμετέχοντες λαμβάνουν το επίσημο Learning Path Certificate, αναγνωρίζοντας την κατοχύρωση ενός ολοκληρωμένου συνόλου δεξιοτήτων.
Το πρώτο μάθημα εισάγει τις θεμελιώδεις αρχές του ανοιχτού λογισμικού, παρουσιάζοντας τη σχετική φιλοσοφία, τις βασικές έννοιες και τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την αξιοποίησή του στον δημόσιο τομέα. Παρέχει ένα σαφές θεωρητικό υπόβαθρο για όσους επιθυμούν να κατανοήσουν τη φύση και τον σκοπό του open source οικοσυστήματος.
Το δεύτερο μάθημα εξετάζει ολοκληρωμένα τα μοντέλα και τις πρακτικές διακυβέρνησης ανοιχτού κώδικα. Εστιάζει στις διαδικασίες οργάνωσης, λήψης αποφάσεων και διαχείρισης κοινοτήτων, υποστηρίζοντας τη δημιουργία σταθερών δομών που διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα των open source πρωτοβουλιών εντός δημοσίων οργανισμών.
Το τρίτο μάθημα προσφέρει πρακτική καθοδήγηση και εφαρμοσμένη γνώση για την υλοποίηση λύσεων ανοιχτού λογισμικού. Παρουσιάζει εργαλεία, μεθοδολογίες και πραγματικά παραδείγματα, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να κατανοήσουν πώς οι open source τεχνολογίες μπορούν να ενσωματωθούν αποτελεσματικά στις λειτουργίες της δημόσιας διοίκησης.
Το τέταρτο μάθημα αποτελεί αναλυτική εισαγωγή στο θεσμικό και νομικό πλαίσιο των αδειών ανοιχτού λογισμικού. Αναλύει τους βασικούς τύπους αδειών, τους όρους χρήσης και τα πλεονεκτήματα – καθώς και τις υποχρεώσεις – που συνεπάγεται κάθε κατηγορία, παρέχοντας ένα σαφές πλαίσιο κατανόησης για την ορθή και ασφαλή χρήση λογισμικού open source.
Το τελευταίο μάθημα επικεντρώνεται στη Ευρωπαϊκή Δημόσια Άδεια (EUPL), την επίσημη άδεια λογισμικού ανοιχτού κώδικα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρουσιάζει τις ιδιαιτερότητές της, τις απαιτήσεις και τη συμβατότητά της με άλλες άδειες, καθώς και τον ρόλο της στην προώθηση της διαλειτουργικότητας και της διαφάνειας στο ευρωπαϊκό δημόσιο οικοσύστημα.
Διαδικασία Απόκτησης Πιστοποιητικού
Οι συμμετέχοντες καλούνται να ολοκληρώσουν και τα πέντε μαθήματα και να αποστείλουν τα αντίστοιχα πιστοποιητικά παρακολούθησης στο email: iop-academy@ec.europa.eu
Η Mozilla ανακοίνωσε ότι εντάσσεται ως νέο μέλος στηDigital Public Goods Alliance (DPGA), μια πρωτοβουλία υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ που στοχεύει στη διάδοση και ενίσχυση των ανοιχτών τεχνολογιών προς όφελος της κοινωνίας.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε μια χρονική συγκυρία όπου οι συζητήσεις για την ψηφιακή πολιτική, την Τεχνητή Νοημοσύνη και το μέλλον του ανοιχτού λογισμικού βρίσκονται στο προσκήνιο διεθνώς.
Τι είναι η Digital Public Goods Alliance;
Η DPGA αποτελεί μια πολυμερή συμμαχία που επιδιώκει την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) μέσα από την προώθηση των ψηφιακών δημόσιων αγαθών — δηλαδή τεχνολογιών ανοιχτού κώδικα, ανοικτών δεδομένων, ανοικτής και διαφανούς ΤΝ, ανοικτών προτύπων και περιεχομένου που τηρούν αρχές προστασίας της ιδιωτικότητας και του «μη πρόκλησης βλάβης»
Η συμμετοχή της Mozilla αποτελεί μια στρατηγική κίνηση, καθώς ευθυγραμμίζεται βαθιά με την αποστολή της εταιρείας να προωθεί μια ανοιχτή και προσβάσιμη ψηφιακή δημόσια σφαίρα.
Τα πεδία δράσης της Mozilla μέσα στη Συμμαχία
Ως μέλος της DPGA, η Mozilla θα συμβάλει σε τρεις βασικούς άξονες του ετήσιου οδικού χάρτη για το 2025:
1. Προώθηση ψηφιακών δημόσιων αγαθών στο οικοσύστημα ανοιχτού κώδικα
Η Mozilla εδώ και χρόνια υπερασπίζεται την ανάπτυξη τεχνολογιών που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, ως εναλλακτική απέναντι σε αποκλειστικά κερδοσκοπικά μοντέλα. Με έρευνα, υπεράσπιση και πολιτική παρέμβαση, αναδεικνύει τη σημασία του ανοιχτού λογισμικού – ιδίως στην Τεχνητή Νοημοσύνη – και επιδιώκει πιο ώριμες συνθήκες χρηματοδότησης για δημόσιου ενδιαφέροντος τεχνολογίες.
2. Ενίσχυση των Ψηφιακών Κοινών
Η Mozilla συντηρεί και αναπτύσσει μια σειρά από έργα ανοιχτού κώδικα, από τον γνωστό Firefox και τον Thunderbird έως το Common Voice, μια πολύγλωσση βάση δεδομένων φωνής που έχει ήδη αναγνωριστεί ως ψηφιακό δημόσιο αγαθό και ξεπερνά τις 33.000 ώρες δεδομένων. Επιπλέον, μέσω του Mozilla.ai και του Mozilla Ventures, στηρίζει την ανάπτυξη αξιόπιστης και ανοικτής ΤΝ.
3. Χρηματοδότηση ανοιχτών τεχνολογιών
Με βάση τη μακρόχρονη πορεία της στο ανοιχτό λογισμικό, η Mozilla στηρίζει έργα που επιχειρούν να λύσουν πολύπλοκα κοινωνικοτεχνικά ζητήματα. Το φθινόπωρο του 2025, σχεδιάζει να λανσάρει ένα νέο πρόγραμμα επιχορηγήσεων–ένα incubator που θα βοηθά κοινοτικά έργα να επιτύχουν «προϊόν-κοινότητα συμφωνία» και να εξασφαλίσουν βιώσιμη πορεία στο χρόνο.
Η αποστολή: Τεχνολογία που υπηρετεί τους ανθρώπους
Όπως δήλωσε ο Mark Surman, πρόεδρος της Mozilla: «Το ανοιχτό λογισμικό και τα ανοιχτά δεδομένα δεν αφορούν απλώς την τεχνολογία. Αφορούν την πρόσβαση και την πρόοδο για όλους, παντού.» Η Mozilla βλέπει τη συμμετοχή της στη DPGA ως ευκαιρία να συνεργαστεί με παγκόσμιους φορείς και να προχωρήσει από κοινού την υπόθεση της αξιόπιστης, δημοκρατικής και ανοιχτής τεχνολογίας
Στις 5 Νοεμβρίου 2025, η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε μια νέα Κανονιστική Μεταρρύθμιση για την Europol, η οποία αποτελεί μέρος του λεγόμενου Πακέτου Διευκολυντών (Facilitators Package). Η απόφαση εγκρίθηκε με 59 ψήφους υπέρ, 10 κατά και 4 αποχές, παρά τις έντονες προειδοποιήσεις οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων (EDPS).
Νέα εξουσία για την Europol – και νέες ανησυχίες
Η μεταρρύθμιση προβλέπει τη χορήγηση άνευ προηγουμένου εξουσιών στην Europol για τη συλλογή, επεξεργασία και ανταλλαγή δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων βιομετρικών στοιχείων όπως η αναγνώριση προσώπου. Επιπλέον, η υπηρεσία θα μπορεί να ανταλλάσσει δεδομένα με χώρες εκτός Ε.Ε., ακόμα και με αυταρχικά καθεστώτα.
Το ανησυχητικό, σύμφωνα με τους επικριτές, είναι ότι η πρόταση εγκρίθηκε χωρίς καμία εκτίμηση επιπτώσεων, κατά παράβαση των ίδιων των κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «Καλύτερη Νομοθέτηση».
Αντιδράσεις από την κοινωνία των πολιτών
Η απόφαση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που κάνουν λόγο για «νομιμοποίηση της μαζικής επιτήρησης» και απειλή για τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων των πολιτών.
Η Caterina Rodelli, αναλύτρια πολιτικής στην οργάνωση Access Now, δήλωσε:
«Με την υπερψήφιση του νέου κανονισμού, τα μέλη της Επιτροπής LIBE έδωσαν το πράσινο φως για να μετατραπεί η Ευρώπη σε ένα ψηφιακό αστυνομικό κράτος.»
Από την πλευρά της, η Sarah Chander, διευθύντρια της Equinox Initiative for Racial Justice, τόνισε:
«Η Ε.Ε. εγκαταλείπει κάθε προσποίηση ότι ακολουθεί μια ανθρώπινη και τεκμηριωμένη πολιτική μετανάστευσης. Επιλέγει τη βιομετρική επιτήρηση και τη βία αντί για την αλληλεγγύη.»
Τέλος, η Chloé Berthélémy, ανώτερη σύμβουλος πολιτικής στο δίκτυο European Digital Rights (EDRi), υπογράμμισε ότι:
«Η μεταρρύθμιση νομιμοποιεί τις αδιαφανείς πρακτικές της Europol και δημιουργεί μια “μαύρη τρύπα δεδομένων” που υπονομεύει τα δικαιώματα και το κράτος δικαίου.»
Κίνδυνος για τα δικαιώματα και τη δημοκρατία
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η απόφαση αυτή κανονικοποιεί την ποινικοποίηση της μετανάστευσης και ενισχύει ένα βιομηχανικό σύμπλεγμα επιτήρησης των συνόρων, εις βάρος μεταναστών, δημοσιογράφων και ανθρωπιστικών οργανώσεων.
Περισσότερες από 120 οργανώσεις σε όλη την Ευρώπη είχαν καλέσει τους ευρωβουλευτές να απορρίψουν την πρόταση, χαρακτηρίζοντάς την «παράνομη, επικίνδυνη και ατεκμηρίωτη».
Το επόμενο βήμα
Η πρόταση αναμένεται να τεθεί σε τελική ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα τέλη Νοεμβρίου. Εκεί, τα μέλη του Κοινοβουλίου θα έχουν μία τελευταία ευκαιρία να ανατρέψουν ή να επικυρώσουν μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις στην ιστορία της Ε.Ε. στον τομέα της ασφάλειας και της προστασίας δεδομένων.
Η OSPO Alliance (Open Source Programme Office Alliance) ανακοίνωσε πρόσφατα μια νέα πρωτοβουλία που στοχεύει στη στήριξη και τη συνεργασία των δημόσιων οργανισμών που δραστηριοποιούνται στο πεδίο του λογισμικού ανοικτού κώδικα. Πρόκειται για το Δίκτυο Δημόσιων OSPOs για Ελεύθερο/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (FLOSS PSOs Network), ένα εθελοντικό δίκτυο που φιλοδοξεί να συνδέσει και να χαρτογραφήσει τα OSPOs (Open Source Programme Offices) που λειτουργούν σε δημόσιους φορείς σε όλο τον κόσμο.
Τι είναι ένα OSPO;
Σύμφωνα με τον οργανισμό Open Source Initiative, ένα OSPO είναι μια εξειδικευμένη μονάδα μέσα σε έναν οργανισμό που είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση των δραστηριοτήτων και πολιτικών γύρω από το ανοικτό λογισμικό. Τα OSPOs έχουν κρίσιμο ρόλο, καθώς εκπαιδεύουν τους εργαζομένους και τους προγραμματιστές στις ευκαιρίες και τα οφέλη της χρήσης και ανάπτυξης λογισμικού ανοικτού κώδικα.
Ένα δίκτυο ειδικά για τον δημόσιο τομέα
Το νέο αυτό δίκτυο δημιουργήθηκε από την OSPO Alliance, η οποία ιδρύθηκε το 2021 από ευρωπαϊκούς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας Ανοικτού Λογισμικού των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, τον Ιούνιο του 2025. Ενώ η OSPO Alliance απευθύνεται τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, το FLOSS PSOs Network επικεντρώνεται αποκλειστικά στους δημόσιους οργανισμούς, επιδιώκοντας να ενισχύσει τη συνεργασία και να συμβάλει στη διαμόρφωση πολιτικών γύρω από το ανοικτό λογισμικό.
Οι δημόσιοι οργανισμοί έχουν συχνά ειδικές ανάγκες όταν πρόκειται για πρακτικές ανοικτού κώδικα — όπως ζητήματα προμηθειών, ουδετερότητας προμηθευτών, διαφάνειας και δημόσιας λογοδοσίας. Όπως σημειώνει ο Boris Baldassari, υπεύθυνος του έργου και ανώτερος μηχανικός λογισμικού στο Eclipse Foundation, «Το FLOSS PSO δεν είναι νομική οντότητα, αλλά μια κοινότητα που προωθεί τις βέλτιστες πρακτικές ανοιχτού κώδικα».
Ένας ουδέτερος χώρος διαλόγου και συνεργασίας
Το Δίκτυο φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως ουδέτερος και υποστηρικτικός χώρος διαλόγου για τα OSPOs του δημόσιου τομέα σε όλη την Ευρώπη — και πέρα από αυτήν. Παρέχει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου οι ήδη υπάρχουσες δημόσιες πρωτοβουλίες μπορούν να δηλωθούν και να προβληθούν, ενώ νέοι οργανισμοί μπορούν να ενταχθούν εύκολα, χρησιμοποιώντας ένα τυποποιημένο αρχείο YAML για την υποβολή στοιχείων.
Αυτό το σύστημα επιτρέπει τη συλλογή και ανταλλαγή πληροφοριών, προσφέροντας ένα πολύτιμο κέντρο πόρων για όσους οργανισμούς θέλουν να δημιουργήσουν ή να αναπτύξουν το δικό τους OSPO. Παράλληλα, δημιουργεί μια κοινότητα ανταλλαγής εμπειριών, μοντέλων και βέλτιστων πρακτικών.
Μια πρόσκληση για συμμετοχή
Μετά την παρουσίασή του, το FLOSS PSOs Network έλαβε θετική ανταπόκριση από πολλές πλευρές. Όπως επισημαίνει ο Baldassari, «καλούμε όλους να μας στείλουν μια περιγραφή του δημόσιου OSPO τους, ώστε να παρουσιαστεί στην ιστοσελίδα μας και να αρχίσουμε να εργαζόμαστε μαζί πάνω σε κοινά έργα».
Η πρωτοβουλία αυτή σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα προς τη διεθνή συνεργασία και διαφάνεια στο δημόσιο τομέα μέσω του ανοικτού λογισμικού — ενισχύοντας τη γνώση, την καινοτομία και τη συλλογική πρόοδο.
Για χρόνια, οι χρήστες του openSUSE είχαν δύο σαφείς επιλογές: τη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα του Leap, μιας έκδοσης με συγκεκριμένο κύκλο ζωής, και την αιχμή της τεχνολογίας με το Tumbleweed, μια διαρκώς ανανεούμενη (rolling) διανομή. Ωστόσο, το τοπίο αλλάζει. Με την εμφάνιση νέων ονομάτων όπως Slowroll και ALP (Adaptable Linux Platform), η κοινότητα του openSUSE εισέρχεται σε μια νέα, μεταβατική φάση που υπόσχεται να αναδιαμορφώσει το μέλλον της αγαπημένης διανομής με τον πράσινο χαμαιλέοντα.
Ας βάλουμε σε τάξη τις εξελίξεις για να κατανοήσουμε τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές για τον καθένα, από τον απλό χρήστη desktop μέχρι τον διαχειριστή συστημάτων.
Το μέλλον του openSUSE Leap: Το τέλος μιας εποχής
Το openSUSE Leap, γνωστό για τη σταθερότητά του που πηγάζει από τη δυαδική του συμβατότητα με το SUSE Linux Enterprise (SLE), πλησιάζει σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι. Η νεότερη έκδοση, openSUSE Leap 16.0, που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2025, θα υποστηρίζεται με ενημερώσεις ασφαλείας και συντήρησης τουλάχιστον μέχρι τον Οκτώβριο του 2027.
Αν και αρχικά υπήρχε η αίσθηση ότι η σειρά 15.x θα ήταν η τελευταία, το openSUSE project έχει κυκλοφορήσει ήδη το Leap 16.0, το οποίο σηματοδοτεί μια σημαντική τεχνολογική αλλαγή, καθώς θα βασίζεται στη νέα πλατφόρμα ALP. Επομένως, το Leap δεν πεθαίνει, αλλά μεταλλάσσεται.
openSUSE Slowroll: Η χρυσή τομή
Για τους χρήστες που εκτιμούσαν τη σταθερότητα του Leap αλλά επιθυμούσαν πιο σύγχρονο λογισμικό, χωρίς όμως την “αιμορραγία” των καθημερινών ενημερώσεων του Tumbleweed, γεννήθηκε το openSUSE Slowroll.
Το Slowroll είναι ακριβώς αυτό που υποδηλώνει το όνομά του: μια rolling διανομή με πιο αργό ρυθμό. Βασίζεται στο Tumbleweed, αλλά αντί για συνεχείς, μικρές ενημερώσεις, ομαδοποιεί τις αλλαγές σε μεγαλύτερα, πιο αραιά πακέτα, συνήθως σε μηνιαία βάση.
Τι προσφέρει το Slowroll;
Ισορροπία: Παρέχει μια μέση οδό ανάμεσα στη σταθερότητα του Leap και την πρωτοπορία του Tumbleweed.
Νεότερο λογισμικό: Οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε πιο πρόσφατες εκδόσεις πακέτων σε σύγκριση με το Leap.
Αυξημένη σταθερότητα: Οι ενημερώσεις από το Tumbleweed ενσωματώνονται στο Slowroll μόνο αφού έχουν δοκιμαστεί για ένα διάστημα, μειώνοντας την πιθανότητα προβλημάτων.
Το Slowroll χαρακτηρίζεται ως “πειραματικό”, όχι ως προς την ποιότητα των πακέτων του (τα οποία περνούν από τον αυστηρό έλεγχο του openQA), αλλά ως προς το μοντέλο διανομής του. Απευθύνεται κυρίως σε χρήστες desktop που αναζητούν μια αξιόπιστη και ταυτόχρονα σύγχρονη εμπειρία.
ALP (Adaptable Linux Platform): Το μέλλον για τους Servers
Εδώ τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: το ALP (Adaptable Linux Platform) δεν είναι ο αντικαταστάτης του Leap για τον μέσο χρήστη desktop. Πρόκειται για την επόμενη γενιά του λειτουργικού συστήματος της SUSE για επιχειρησιακά περιβάλλοντα, με έμφαση σε:
Containerized Workloads: Είναι σχεδιασμένο για να τρέχει εφαρμογές σε containers.
Αφαίρεση από το υλικό (Hardware Abstraction): Εστιάζει στη διαχείριση εφαρμογών και υπηρεσιών, ανεξάρτητα από το υποκείμενο υλικό.
Ασφάλεια και εξειδίκευση: Είναι ένα εξαιρετικά εξειδικευμένο λειτουργικό σύστημα για servers και κέντρα δεδομένων.
Το ALP δεν προορίζεται για καθημερινές εργασίες όπως η περιήγηση στο διαδίκτυο ή οι εφαρμογές γραφείου. Η σύγχυση προέκυψε επειδή το openSUSE Leap 16.0 θα έχει ως βάση την αρχιτεκτονική του ALP, αλλά θα είναι προσαρμοσμένο για να εξυπηρετεί και τις ανάγκες των χρηστών desktop.
Τι να επιλέξω;
Με τις νέες αλλαγές, οι επιλογές για τους χρήστες διαμορφώνονται ως εξής:
Για τους συντηρητικούς χρήστες και Servers: Το openSUSE Leap 16.0 παραμένει μια εξαιρετική και σταθερή επιλογή.
Για τους χρήστες Desktop που θέλουν το καλύτερο των δύο κόσμων: Το openSUSE Slowroll αποτελεί την ιδανική επιλογή, προσφέροντας σύγχρονο λογισμικό με έναν πιο διαχειρίσιμο ρυθμό ενημερώσεων.
Για τους ενθουσιώδεις της τεχνολογίας: Το openSUSE Tumbleweed συνεχίζει να είναι η κορυφαία επιλογή για όσους θέλουν να έχουν πάντα την τελευταία λέξη της τεχνολογίας.
Για το μέλλον των επιχειρήσεων: Το ALP και οι διανομές που θα βασίζονται σε αυτό, όπως το μελλοντικό Leap 16, θα καθορίσουν την πορεία στον χώρο των servers.
Η μετάβαση από το Leap ή το Tumbleweed στο Slowroll είναι ήδη εφικτή για τους πιο τολμηρούς, αλλά οι περισσότεροι χρήστες του Leap μπορούν να παραμείνουν στην έκδοση 16.0 χωρίς άγχος, σχεδιάζοντας τα επόμενα βήματά τους με άνεση.
Συμπερασματικά, ο “βασιλιάς” (Leap) δεν πεθαίνει, αλλά εξελίσσεται. Το openSUSE προσαρμόζεται στις σύγχρονες ανάγκες, προσφέροντας περισσότερες και πιο ευέλικτες επιλογές στην πιστή κοινότητά του. Η αλλαγή μπορεί να φέρνει μια παροδική αβεβαιότητα, αλλά τελικά, υπόσχεται ένα πιο δυναμικό και προσαρμοστικό μέλλον.
Ξεκίνησε την 1η Νοεμβρίου ο Διαγωνισμός Επιστημονικής Φωτογραφίας της Βικιπαίδειας (Wiki Science Competition), ένας διεθνής διαγωνισμός φωτογραφίας αφιερωμένος στις επιστήμες. Ο διαγωνισμός ενθαρρύνει τη δημιουργία και την ελεύθερη διάδοση φωτογραφιών που σχετίζονται με την επιστήμη – από εικόνες πειραμάτων και ερευνητών μέχρι φυσικά φαινόμενα ή μικροσκοπικές λεπτομέρειες.
Ο διαγωνισμός πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια, κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο. Η διοργάνωση γίνεται σε δύο επίπεδα: εθνικό και διεθνές. Οι νικητήριες φωτογραφίες των εθνικών διαγωνισμών προκρίνονται στον διεθνή τελικό, όπου επιλέγονται οι παγκόσμιοι νικητές από μια διεθνή επιτροπή.
Κάθε μορφή συμμετοχής ή υποστήριξης είναι ευπρόσδεκτη – είτε ανεβάζοντας μία φωτογραφία, είτε διαδίδοντας την είδηση για τον διαγωνισμό.
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία από τις πιο επείγουσες και σύνθετες προκλήσεις της εποχής μας. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, τα ολοένα συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα και η απώλεια βιοποικιλότητας απειλούν οικοσυστήματα και κοινωνίες σε ολόκληρο τον κόσμο — ιδιαίτερα τις πιο ευάλωτες. Μέσα σε αυτή την κρίσιμη ... Read more
Ξεκίνησε την 1η Νοεμβρίου ο Διαγωνισμός Επιστημονικής Φωτογραφίας της Βικιπαίδειας (Wiki Science Competition), ένας διεθνής διαγωνισμός φωτογραφίας αφιερωμένος στις επιστήμες. Ο διαγωνισμός ενθαρρύνει τη δημιουργία και την ελεύθερη διάδοση φωτογραφιών που σχετίζονται με την επιστήμη – από εικόνες πειραμάτων και ερευνητών μέχρι φυσικά φαινόμενα ή μικροσκοπικές λεπτομέρειες.
Ο διαγωνισμός πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια, κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο. Η διοργάνωση γίνεται σε δύο επίπεδα: εθνικό και διεθνές. Οι νικητήριες φωτογραφίες των εθνικών διαγωνισμών προκρίνονται στον διεθνή τελικό, όπου επιλέγονται οι παγκόσμιοι νικητές από μια διεθνή επιτροπή.
Κάθε μορφή συμμετοχής ή υποστήριξης είναι ευπρόσδεκτη – είτε ανεβάζοντας μία φωτογραφία, είτε διαδίδοντας την είδηση για τον διαγωνισμό.
Οι εκδηλώσεις δεν σταματούν καθώς αυτήν την εβδομάδα πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για τις ανοιχτές τεχνολογίες και την καινοτομία! Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ) σας προτείνει να τις παρακολουθήσετε και να τις διαδώσετε. Μπορείτε επίσης να δείτε περισσότερες εκδηλώσεις για τις επόμενες εβδομάδες ή να καταχωρίσετε τη δική σας εκδήλωση στο: https://ellak.gr/events.
Η ψηφιακή εποχή έχει μεταμορφώσει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο τα μουσεία επιτελούν την αποστολή τους: τη διαφύλαξη, τη μελέτη και, κυρίως, τη διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ωστόσο, αυτή η μετάβαση συνοδεύεται από ένα σύνθετο πλέγμα νομικών αβεβαιοτήτων – ιδιαίτερα γύρω από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Η νέα μελέτη «Navigating Uncertainty: Legal Risk Awareness and Management in European Museums», που εκπονήθηκε από το Centrum Cyfrowe για την COMMUNIA, αποτυπώνει αυτό το παράδοξο: ενώ τα μουσεία έχουν εντολή να κάνουν την τέχνη και τη γνώση προσβάσιμες σε όλους, ο φόβος νομικής έκθεσης τα οδηγεί συχνά στην αυτολογοκρισία.
Ανάμεσα στη δημόσια αποστολή και στον φόβο της μήνυσης
Η έρευνα, που βασίστηκε σε οκτώ εις βάθος συνεντεύξεις με επαγγελματίες μουσείων από έξι ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο, Γερμανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Πολωνία και Τσεχία), δείχνει ότι η αβεβαιότητα γύρω από τα πνευματικά δικαιώματα διαπερνά σχεδόν κάθε λειτουργία ενός μουσείου. Από τη δημιουργία καταλόγων και εκπαιδευτικού υλικού έως την ψηφιοποίηση συλλογών και τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), οι επαγγελματίες αντιμετωπίζουν ένα διαρκές δίλημμα: να ανοίξουν τις συλλογές τους ή να προστατευθούν από πιθανή παραβίαση.
Παρότι οι περιπτώσεις πραγματικών αγωγών είναι σπάνιες, η φοβία της παράβασης λειτουργεί ως καταλυτικός παράγοντας. Μια μεμονωμένη υπόθεση δικαστικής διαμάχης ή απαίτησης αποζημίωσης μπορεί να χαραχτεί στη συλλογική μνήμη ενός οργανισμού και να διαμορφώσει τη συμπεριφορά του για χρόνια. Όπως χαρακτηριστικά είπε ένας Πολωνός επαγγελματίας μουσείου:
«Αυτή η εμπειρία αφήνει έναν κληρονομικό φόβο· ακόμη και όσοι δεν συμμετείχαν στο περιστατικό ζουν με τη σκιά του».
Αυτός ο «κληρονομικός φόβος» δεν αφορά μόνο το ενδεχόμενο οικονομικής ζημίας, αλλά και το πλήγμα στη δημόσια εικόνα του οργανισμού. Στον ευαίσθητο χώρο του πολιτισμού, η φήμη ενός μουσείου ως θεματοφύλακα της νομιμότητας είναι εξίσου σημαντική με τη φήμη του ως θεματοφύλακα της τέχνης.
Η κουλτούρα του ρίσκου ως καθοριστικός παράγοντας
Η μελέτη αναδεικνύει ότι η οργανωσιακή κουλτούρα είναι ίσως ο πιο καθοριστικός παράγοντας στη διαχείριση νομικών κινδύνων. Ορισμένα μουσεία, ιδίως μικρότερα ή δημόσια χρηματοδοτούμενα, υιοθετούν αυστηρά συντηρητική στάση, θεωρώντας ότι η συμμόρφωση είναι αναπόσπαστο μέρος της αποστολής τους.
«Είμαστε δημόσιο ίδρυμα, πρότυπο στον χώρο μας· δεν μπορούμε να ρισκάρουμε» αναφέρει ένας διευθυντής μουσείου.
Άλλα ιδρύματα, αντίθετα, αντιλαμβάνονται τη δημόσια αποστολή τους ως υποχρέωση προς το άνοιγμα και τη διαμοίραση. Ένας συμμετέχων από τη Νορβηγία περιγράφει:
«Η ανοιχτότητα είναι στο DNA μας. Η εντολή μας είναι να κάνουμε τις συλλογές διαθέσιμες και να τις μοιραζόμαστε».
Σε γενικές γραμμές, τα μεγαλύτερα και καλύτερα στελεχωμένα ιδρύματα φαίνεται να διαχειρίζονται πιο στρατηγικά τους νομικούς κινδύνους. Η ύπαρξη νομικής υπηρεσίας ή ειδικών σε πνευματικά δικαιώματα τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν με ασφάλεια τις εξαιρέσεις και περιορισμούς του νόμου, να διαπραγματεύονται με κατόχους δικαιωμάτων και να επιλέγουν τεκμηριωμένα πού μπορούν να αναλάβουν ρίσκο. Αντίθετα, τα μικρότερα μουσεία συχνά βασίζονται σε άτυπες πρακτικές και σε εξωτερικούς συμβούλους, λειτουργώντας περισσότερο με ένστικτο παρά με καθορισμένες πολιτικές.
Από τη διαχείριση κινδύνου στη διαχείριση φόβου
Η έλλειψη εσωτερικών κανονισμών, πολιτικών ή εκπαιδεύσεων οδηγεί συχνά σε αυτό που η μελέτη αποκαλεί «παθητική διαχείριση κινδύνου»: αντί να αντιμετωπίζουν ενεργά τα νομικά ζητήματα, τα μουσεία επιλέγουν να τα αποφεύγουν. Αν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία, το έργο αποσύρεται, η συλλογή παραμένει κλειδωμένη ή η ψηφιοποίηση καθυστερεί επ’ αόριστον.
Ένας Γερμανός συμμετέχων το συνοψίζει εύστοχα:
«Αν υπάρχει έστω και σκιά αμφιβολίας, προτιμούμε να μην κάνουμε τίποτα».
Σε άλλες περιπτώσεις, η έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων οδηγεί σε λανθασμένες ερμηνείες του νόμου ή σε υπερβολικά περιοριστικές πολιτικές. Η νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα είναι περίπλοκη, πολυεπίπεδη και ασύμμετρη ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, γεγονός που καθιστά δύσκολες τις διεθνείς συνεργασίες. Πολλά μουσεία δηλώνουν ότι «καταλαβαίνουν τις βασικές αρχές», αλλά μπερδεύονται στα ειδικά ζητήματα – όπως τα όρια ανάμεσα στην καλλιτεχνική δημιουργία και τον βιομηχανικό σχεδιασμό, ή τα δικαιώματα σε ορφανικά έργα.
Η απουσία ενιαίων κατευθυντήριων γραμμών έχει ως αποτέλεσμα κάθε ίδρυμα να ερμηνεύει το νόμο διαφορετικά, δημιουργώντας ένα κατακερματισμένο τοπίο «αυτολογοκρινόμενης» πολιτιστικής πολιτικής.
Ο ρόλος της ηγεσίας και της συνεργασίας
Η στάση της ηγεσίας διαμορφώνει αποφασιστικά τον τρόπο με τον οποίο το μουσείο αντιλαμβάνεται και αντιμετωπίζει τον νομικό κίνδυνο. Οι διευθυντές που ενθαρρύνουν τον πειραματισμό και τη συνεργασία μεταξύ τμημάτων (π.χ. επιμελητών, νομικών, τεχνικών, εκπαιδευτικών) δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου ο κίνδυνος αντιμετωπίζεται ως δημιουργική πρόκληση και όχι ως απειλή. Αντίθετα, σε οργανισμούς όπου η ευθύνη και η λογοδοσία δεν μοιράζονται, η αβεβαιότητα τείνει να παραλύει τη δράση.
Η μελέτη δείχνει επίσης ότι οι σχέσεις με τους δημιουργούς και τους κατόχους δικαιωμάτων είναι καθοριστικές. Η συνεργατική προσέγγιση –που στηρίζεται στην εμπιστοσύνη και τη διαφάνεια– επιτρέπει στα μουσεία να προχωρούν σε ανοικτές πρακτικές χωρίς να υπονομεύουν τα δικαιώματα των καλλιτεχνών. Η επικοινωνία και η διαπραγμάτευση συχνά λειτουργούν καλύτερα από τον φόβο της κύρωσης.
Νέα όρια: Τεχνητή Νοημοσύνη και Ψηφιακά Δεδομένα
Ένα νέο κεφάλαιο αβεβαιότητας ανοίγει με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Τα μουσεία αναγνωρίζουν ότι τα ψηφιακά τους δεδομένα μπορεί να χρησιμοποιηθούν για εκπαίδευση αλγορίθμων χωρίς επαρκείς εγγυήσεις ως προς την πηγή, την αναφορά ή τη χρήση τους. Οι επαγγελματίες που συμμετείχαν στη μελέτη εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με το πώς οι συλλογές τους αξιοποιούνται από τρίτους για εμπορικούς σκοπούς, αλλά και για τη συμμόρφωση με τον επερχόμενο AI Act της ΕΕ.
Ορισμένα ιδρύματα έχουν ήδη αρχίσει να αναπτύσσουν εσωτερικές οδηγίες για τη χρήση ΤΝ, συνειδητοποιώντας ότι η καινοτομία απαιτεί όχι μόνο τεχνολογική ετοιμότητα αλλά και νομική και ηθική επάρκεια.
Ανάγκη για Ευρωπαϊκή Εναρμόνιση και Ασφαλείς Ζώνες
Ένα από τα κεντρικά αιτήματα των μουσείων είναι η εναρμόνιση της νομοθεσίας περί πνευματικών δικαιωμάτων στην ΕΕ. Ο σημερινός κατακερματισμός –όπου κάθε χώρα εφαρμόζει διαφορετικές εξαιρέσεις και περιορισμούς– δημιουργεί ανισότητες και αποτρέπει τη διασυνοριακή συνεργασία.
Η μελέτη προτείνει τη θέσπιση “safe harbours” για τα μουσεία: νομικών πλαισίων που θα τα προστατεύουν από δυσανάλογες κυρώσεις όταν ενεργούν με καλή πίστη για την εκπλήρωση της δημόσιας αποστολής τους. Όπως είπε ένας Γερμανός επαγγελματίας:
«Θα ήταν καλό να υπάρχει προστασία, ώστε όταν γίνει ένα λάθος, να αντιμετωπίζεται ως λάθος και όχι ως εσκεμμένη ενέργεια».
Μια τέτοια προσέγγιση δεν θα σήμαινε αδιαφορία ή ανευθυνότητα, αλλά πλαίσιο εμπιστοσύνης που θα ενθάρρυνε τα μουσεία να καινοτομούν χωρίς να φοβούνται υπέρμετρες κυρώσεις.
Από το νομικό στο πολιτισμικό πρόβλημα
Η νομική αβεβαιότητα, υποστηρίζει η μελέτη, δεν είναι μόνο νομικό ζήτημα αλλά και πολιτισμικό φαινόμενο. Αντικατοπτρίζει τη δυσκολία των θεσμών να συμβιβάσουν την προστασία της δημιουργίας με τη δημοκρατική απαίτηση για ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και την τέχνη. Το ζήτημα δεν είναι μόνο αν το μουσείο μπορεί να δημοσιεύσει μια εικόνα, αλλά αν η κοινωνία θέλει οι πολιτιστικοί θεσμοί της να λειτουργούν με βάση τον φόβο ή με βάση την εμπιστοσύνη.
Η έρευνα δείχνει ότι χωρίς θεσμικές εγγυήσεις και εκπαίδευση, τα μουσεία θα συνεχίσουν να προτιμούν τη σιωπή από τη δράση. Η «προληπτική συμμόρφωση» γίνεται έτσι τροχοπέδη για την καινοτομία, την εκπαίδευση και τη συμμετοχή των πολιτών.
Προτάσεις Πολιτικής
Η μελέτη καταλήγει σε ένα σύνολο σαφών προτάσεων:
Για τα μουσεία: Να θεσπίσουν εσωτερικές πολιτικές για τα πνευματικά δικαιώματα και τη διαχείριση ρίσκου, να επενδύσουν σε εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού, και να ενθαρρύνουν τη συνεργασία ανάμεσα σε επιμελητές, νομικούς και τεχνικούς.
Για τους επαγγελματικούς και θεσμικούς φορείς: Να μοιράζονται καλές πρακτικές, να δημιουργούν κοινές βάσεις γνώσης και να ενισχύουν τη συλλογική εκπροσώπηση του κλάδου έναντι των ευρωπαϊκών θεσμών.
Για τους νομοθέτες: Να απλοποιήσουν και να εναρμονίσουν το ευρωπαϊκό πλαίσιο πνευματικών δικαιωμάτων, να θεσπίσουν ασφαλείς ζώνες (safe harbours) για τα μουσεία, να υποστηρίξουν πρωτοβουλίες εκπαίδευσης και ικανότητας (capacity building), και να παρέχουν καθοδήγηση για την υπεύθυνη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον πολιτιστικό τομέα.
Η επόμενη φάση της δημοκρατίας μπορεί να είναι ψηφιακή και συμμετοχική
Η δημοκρατία βρίσκεται σήμερα σε καμπή. Η αποστασιοποίηση των πολιτών, η υπερπληροφόρηση και η δυσκολία ουσιαστικής συμμετοχής στις αποφάσεις δημιουργούν ένα δημοκρατικό έλλειμμα σε όλα τα επίπεδα των δημοκρατικών θεσμών. Όπως εξηγεί ο Καθηγητής Ευθύμης Ταμπούρης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, τεχνικός συντονιστής του ευρωπαϊκού έργου AI4Deliberation, η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μπορεί να αποτελέσει μέσο εμβάθυνσης της δημοκρατίας, εφόσον αναπτυχθεί με διαφάνεια, δεοντολογία και λογοδοσία.
Το έργο AI4Deliberation, που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διερευνά πώς τα σύγχρονα εργαλεία ΤΝ, από τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs) έως τα πολυτροπικά μοντέλα βίντεο (video-LLMs), μπορούν να υποστηρίξουν μαζικές, συμμετοχικές και διαφανείς δημόσιες διαβουλεύσεις.
Από τη συζήτηση στην πράξη: η ΤΝ ως ενισχυτής της συμμετοχής
Σύμφωνα με τον Καθηγητή Ταμπούρη, τα εργαλεία ΤΝ μπορούν να συμβάλουν στη δημοκρατική διαδικασία με πολλούς τρόπους:
Ανάλυση και σύνοψη θέσεων πολιτών σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας τη συμμετοχή χιλιάδων ατόμων χωρίς να χάνεται η ουσία των επιχειρημάτων.
Αυτόματη ανίχνευση επιχειρημάτων και συναίνεσης, διευκολύνοντας τη διαμόρφωση πολιτικών βασισμένων σε τεκμήρια και συλλογική νοημοσύνη.
Πολυτροπική συμμετοχή μέσω βίντεο και ήχου, που επιτρέπει τη συμμετοχή πολιτών με διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης ή γλωσσικές δυσκολίες.
Προσωποποιημένη ανατροφοδότηση και διαδραστικά στοιχεία (gamification) όπως avatars, πόντοι δεξιοτήτων και αποστολές, που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή, ιδιαίτερα των νέων.
Προσβασιμότητα για ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρίες ή μειονεκτούσες ομάδες μέσω φιλικών διεπαφών με φωνή και φυσική γλώσσα.
Η ΤΝ, λοιπόν, δεν αντικαθιστά τον διάλογο, αλλά τον διευκολύνει, μετατρέποντας τη δημοκρατία από διαδικασία περιορισμένης συμμετοχής σε συλλογική εμπειρία μάθησης και συνεργασίας.
Η διαφάνεια ως προϋπόθεση εμπιστοσύνης
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Καθηγητής Ταμπούρης, η δημοκρατική χρήση της ΤΝ προϋποθέτει ριζική διαφάνεια. Το λεγόμενο “μαύρο κουτί” (black-box) των αλγορίθμων εγκυμονεί κινδύνους:
Τα δεδομένα συμμετοχής μπορεί να χρησιμοποιηθούν για στοχευμένη παραπληροφορήση με βάση το πολιτικό προφίλ,
Τα μοντέλα ενδέχεται να ενισχύουν προκαταλήψεις ή ανισότητες,
Οι προτάσεις της ΤΝ μπορεί να γίνουν αδιαφανείς ή μη ελέγξιμες από τους πολίτες.
Η λύση, όπως υπογραμμίζει, είναι ένα “ethics-by-design” πλαίσιο, δηλαδή η ενσωμάτωση δεοντολογικών και νομικών αρχών στη σχεδίαση των ίδιων των συστημάτων ΤΝ, όχι εκ των υστέρων. Αυτό περιλαμβάνει:
Εξηγήσιμη ΤΝ (Explainable AI) ώστε κάθε πολίτης να κατανοεί πώς και γιατί το σύστημα κατέληξε σε μια σύνοψη ή πρόταση.
Ανοιχτά και ελέγξιμα δεδομένα, σύμφωνα με τις αρχές FAIR (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable).
Πλήρη συμμόρφωση με τον GDPR και τον νέο Κανονισμό για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) της ΕΕ.
Εκπαίδευση πολιτών για την κατανόηση των ορίων και των δυνατοτήτων της ΤΝ.
Μόνο έτσι, λέει ο κ.Ταμπούρης, «η ΤΝ μπορεί να γίνει παράγοντας εμπιστοσύνης και όχι επιτήρησης».
AI4Deliberation: Μια νέα αρχιτεκτονική για τη συμμετοχική διακυβέρνηση
Το έργο AI4Deliberation εισάγει μια σειρά τεχνικών καινοτομιών που επιτρέπουν μαζική, πολύτροπη και αξιόπιστη συμμετοχή. Μεταξύ αυτών:
Το Deliberation Knowledge Graph, ένα διασυνδεδεμένο γράφημα γνώσης που αποτυπώνει επιχειρήματα, ιδέες και σχέσεις, επιτρέποντας στην ΤΝ να “κατανοεί” τη λογική της συζήτησης και όχι απλώς το περιεχόμενο.
AI εργαλεία για εξαγωγή επιχειρημάτων, σύνοψη, moderation και ανίχνευση ρητορικής μίσους ειδικά προσαρμοσμένα σε περιβάλλοντα δημοκρατικού διαλόγου.
Διαδραστικά περιβάλλοντα συμμετοχής με στοιχεία παιχνιδοποίησης, που κάνουν τη συμμετοχή πιο ελκυστική και συνεκτική.
Ο Καθηγητής Κ.Ταμπούρης τονίζει ότι το έργο δεν είναι τεχνικό πείραμα, αλλά πολιτική υποδομή νέου τύπου. Οι πιλοτικές εφαρμογές σε διάφορες χώρες θα δείξουν πώς τέτοια εργαλεία μπορούν να ενσωματωθούν θεσμικά σε διαδικασίες διαβούλευσης, από τους δήμους και τα περιφερειακά συμβούλια, έως τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές πρωτοβουλίες.
Η δημοκρατία του μέλλοντος μπορεί να είναι ανοιχτή, διαφανής και συνεργατική
Η εμπειρία του AI4Deliberation αποδεικνύει ότι η ΤΝ μπορεί να αναζωογονήσει τη δημοκρατία, όχι αντικαθιστώντας τους θεσμούς, αλλά ενισχύοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ πολιτών, κυβερνήσεων και κοινωνίας των πολιτών. Σε τοπικό επίπεδο, μπορεί να βοηθήσει τους δήμους να ενσωματώνουν μαζικά τη γνώμη των κατοίκων στις αποφάσεις τους. Σε εθνικό επίπεδο, να καταστήσει τη δημόσια διαβούλευση πιο συμμετοχική και διαφανή. Και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να υποστηρίξει την εμβάθυνση της δημοκρατίας που θα βασίζεται στη γνώση και τον διάλογο.
Όπως συνοψίζει ο Καθηγητής Κ.Ταμπούρης:
«Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να γίνει η πιο ισχυρή δημοκρατική τεχνολογία του 21ου αιώνα, εφόσον σχεδιαστεί με γνώμονα τη διαφάνεια, τη συμπερίληψη και το κοινό καλό.»
Από την τεχνολογική υπόσχεση στον υπαρξιακό κίνδυνο
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) υπόσχεται πρόοδο, γνώση και ευημερία, αλλά, όπως προειδοποιεί ο Yoshua Bengio, ένας από τους θεμελιωτές της σύγχρονης μηχανικής μάθησης, «η ίδια δύναμη που μας βοηθά να λύσουμε προβλήματα, μπορεί να δημιουργήσει νέα, αν δεν τεθεί υπό έλεγχο». Ο Bengio, ένας από πιο τους γνωστούς διεθνώς, ερευνητές στην ΤΝ, έχει αφιερώσει τα τελευταία χρόνια να προειδοποιεί ότι τα σημερινά συστήματα δεν είναι πλήρως κατανοητά, ούτε ασφαλή. Μπορούν να παραπλανούν, να ψεύδονται, να δρουν με τρόπους που δεν προβλέπονται από τους δημιουργούς τους. Η έλλειψη διαφάνειας και ο εμπορικός ανταγωνισμός οδηγούν, όπως σημειώνει, σε έναν ανεξέλεγκτο τεχνολογικό αγώνα ισχύος, όπου η ασφάλεια θυσιάζεται στον βωμό της ταχύτητας.
Η ανάγκη για θεσμικό και τεχνικό έλεγχο
Ο Bengio τονίζει ότι ο πραγματικός κίνδυνος δεν είναι η ΤΝ που «κάνει λάθη», αλλά η ΤΝ που μαθαίνει να επιβιώνει και να πείθει, ακόμη κι’αν δε λέει την αλήθεια. Τα νέα μοντέλα δεν είναι πια απλές υπολογιστικές μηχανές, είναι γνωσιακά συστήματα που αναπτύσσουν εσωτερικές αναπαραστάσεις του κόσμου και συμπεριφορές μη προβλέψιμες. Σε αυτό το περιβάλλον, η ασφάλεια δεν μπορεί να αφεθεί στις εταιρείες που ανταγωνίζονται για την πρωτιά στην αγορά. Χρειάζεται θεσμικός έλεγχος, διεθνής συνεργασία και τεχνικά πρότυπα ασφάλειας, όπως εκείνα που υπάρχουν στην αεροπορία ή τη βιοτεχνολογία.
LawZero: Μια νέα αρχή για ασφαλή και αξιόπιστη ΤΝ
Το 2025, ο Bengio ίδρυσε στο Μόντρεαλ τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό LawZero, με την υποστήριξη του ερευνητικού ινστιτούτου Mila και τη χρηματοδότηση διεθνών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Ο LawZero δεν είναι μια ακόμη πρωτοβουλία για “ηθική ΤΝ”· είναι μια πρακτική απάντηση στο πώς μπορεί να σχεδιαστεί η ΤΝ έτσι ώστε να υπηρετεί την αλήθεια, τη διαφάνεια και το συλλογικό όφελος.
Η φιλοσοφία του συνοψίζεται σε τρεις βασικές αρχές:
Ασφάλεια πριν από τη δημόσια χρήση, κάθε νέο μοντέλο πρέπει να δοκιμάζεται ως προς τους κινδύνους του πριν διατεθεί στο κοινό. Η ανάπτυξη δεν μπορεί να προηγείται της κατανόησης.
Διαφάνεια και ερμηνευσιμότητα, οι αλγόριθμοι πρέπει να μπορούν να εξηγούν τις αποφάσεις τους, ώστε να είναι ελέγξιμοι από ερευνητές, θεσμούς και πολίτες.
Ευθυγράμμιση με ανθρώπινες αξίες, τα συστήματα πρέπει να έχουν ενσωματωμένους ηθικούς περιορισμούς, να είναι «ευθυγραμμισμένα» με τις δημοκρατικές αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο LawZero δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία non-agentic μοντέλων, συστημάτων δηλαδή που δεν έχουν αυτόνομους στόχους ή προθέσεις. Αυτά τα μοντέλα επικεντρώνονται στην παροχή αληθών, τεκμηριωμένων απαντήσεων, χωρίς να μιμούνται ή να υποκαθιστούν την ανθρώπινη βούληση. Με αυτόν τον τρόπο αποτρέπεται η ανάπτυξη υπερφυών οντοτήτων που θα μπορούσαν να δράσουν ανεξέλεγκτα.
Από το “έξυπνο” στο “ασφαλές”: μια νέα αρχιτεκτονική ΤΝ
Το μοντέλο που προτείνει ο Bengio ανατρέπει τη λογική της Silicon Valley. Αντί για «όσο πιο γρήγορα, τόσο το καλύτερο», το LawZero επιβάλλει μια αρχιτεκτονική ευθύνης:
Κάθε μοντέλο πρέπει να ελέγχεται για κινδύνους παραπλάνησης, χειραγώγησης και ψευδών απαντήσεων.
Οι διαδικασίες εκπαίδευσης πρέπει να είναι ανοιχτές σε ανεξάρτητο έλεγχο.
Οι χρήστες πρέπει να έχουν δικαίωμα ενημέρωσης και επανόρθωσης για τις αποφάσεις που τους αφορούν.
Η προσέγγιση αυτή συμπληρώνει ιδανικά το Ευρωπαϊκό AI Act, προσθέτοντας μια επιστημονικά θεμελιωμένη διάσταση ασφάλειας που βασίζεται σε ανοιχτά πρότυπα και συνεργατικά εργαλεία. Ο Bengio υποστηρίζει ότι ο μόνος τρόπος να ελεγχθεί η ΤΝ είναι μέσα από την ανοιχτότητα: ο κώδικας, τα δεδομένα και οι μηχανισμοί ευθυγράμμισης πρέπει να είναι δημόσια τεκμηριωμένοι.
Διεθνής συνεργασία και ευρωπαϊκός ρόλος
Για τον Bengio, η ΤΝ είναι παγκόσμιο δημόσιο αγαθό. Δεν μπορεί να διασφαλιστεί από ένα κράτος ή μια εταιρεία, αλλά απαιτεί διεθνή συνεργασία. Προτείνει τη δημιουργία ενός παγκόσμιου θεσμικού πλαισίου εποπτείας της ΤΝ, αντίστοιχου με εκείνα που υπάρχουν για τα πυρηνικά ή τη βιοτεχνολογία.
Η Ευρώπη, με την παράδοση της στη νομική ρύθμιση και την τεχνολογική δημοκρατία, μπορεί να ηγηθεί σε αυτή τη νέα εποχή: να φιλοξενήσει ανοιχτές ερευνητικές βάσεις, να ενισχύσει τη διαλειτουργικότητα των δημόσιων συστημάτων ΤΝ και να επενδύσει σε “ασφαλή ανοικτά μοντέλα” υπό δημόσιο έλεγχο.
Ένα δίκτυο ευρωπαϊκών ερευνητικών φορέων, με τη συμμετοχή οργανισμών που θεσμικά υπηρετούν την ανοιχτότητα, θα μπορούσε να συνδεθεί με το LawZero για την ανάπτυξη εργαλείων αξιολόγησης ασφάλειας και ευθυγράμμισης, ενισχύοντας έτσι την ψηφιακή κυριαρχία της ΕΕ.
Προς ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο της ΤΝ
Η προειδοποίηση του Bengio δεν είναι τεχνοφοβική· είναι δημοκρατική. Η Τεχνητή Νοημοσύνη πρέπει να παραμείνει υπό ανθρώπινο έλεγχο, υπηρετώντας το συλλογικό συμφέρον και όχι τα εμπορικά συμφέροντα. Η πρόταση του LawZero δεν είναι απλώς τεχνική, αλλά πολιτική και ηθική:
να μετατρέψουμε την ΤΝ από εργαλείο εξουσίας σε εργαλείο εμπιστοσύνης,
να εξισορροπήσουμε την καινοτομία με τη διαφάνεια,
να θεμελιώσουμε ένα νέο ψηφιακό κοινωνικό συμβόλαιο που θα προστατεύει τον άνθρωπο, τη δημοκρατία και το δίκαιο.
Όπως συνοψίζει ο Bengio:
«Η πρόοδος δεν μετριέται από το πόσο έξυπνες γίνονται οι μηχανές, αλλά από το πόσο ασφαλής και δίκαιη γίνεται η κοινωνία που τις δημιουργεί.»
Πώς η ΕΕ μπορεί να απεξαρτηθεί από τις ΗΠΑ και την Κίνα και να γίνει παγκόσμιος κόμβος ανοιχτότητας
Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μία, η εξάρτηση από τις αμερικανικές πλατφόρμες και τα υπολογιστικά νέφη (clouds) έχει καταστήσει ευάλωτα τα ευρωπαϊκά δεδομένα, την άμυνα και τις δημόσιες υπηρεσίες. Από την άλλη, η άνοδος της Κίνας προσφέρει μια εξίσου προβληματική εναλλακτική: έναν κεντρικά ελεγχόμενο, κλειστό ψηφιακό κόσμο που απειλεί τα θεμελιώδη δικαιώματα και τη διαφάνεια. Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να παραμείνει κυρίαρχη, δημοκρατική και τεχνολογικά πρωτοπόρος, πρέπει να χαράξει έναν τρίτο δρόμο: τον δρόμο της ψηφιακής ανεξαρτησίας μέσω της ανοιχτότητας.
Όταν η τεχνολογία γίνεται εργαλείο εξουσία
Όπως αναδεικνύει η ανάλυση του Jacob Silverman και το έργο The Authoritarian Stack, μια ομάδα Αμερικανών δισεκατομμυριούχων, Peter Thiel, Elon Musk, Marc Andreessen, ελέγχουν κρίσιμες υποδομές στους τομείς των δεδομένων, της άμυνας και του διαστήματος. Μέσα από εταιρείες όπως Palantir, Anduril και SpaceX, εξασφαλίζουν δισεκατομμύρια σε κρατικά συμβόλαια και, ταυτόχρονα, ασκούν πολιτική επιρροή. Η διασύνδεση επιχειρήσεων, επενδυτικών ταμείων και κυβερνητικών στελεχών έχει δημιουργήσει ένα παράλληλο “τεχνοκρατικό κράτος”, όπου η ιδιωτική ισχύς υπερβαίνει την κρατική χωρίς δημόσια λογοδοσία.
Η εξάρτηση της Ευρώπης από τέτοιες εταιρείες είναι ήδη γεγονός:
Το Ηνωμένο Βασίλειο υπέγραψε συμβόλαιο 330 εκατομμυρίων λιρών με την Palantir για τα δεδομένα του NHS.
Η Γερμανία συνεργάζεται με την Anduril και τη Rheinmetall για συστήματα μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Οι ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες χρησιμοποιούν Amazon AWS, Google Cloud και Microsoft Azure για κρίσιμες υποδομές.
Η «τεχνολογική κυριαρχία» που επικαλούνται οι ΗΠΑ και η Κίνα, μετατρέπεται για την Ευρώπη σε τεχνολογική εξάρτηση.
Από την Εξάρτηση στην Αυτονομία: Μια Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Ψηφιακά Κοινά
Η απάντηση δεν είναι η αυτάρκεια, αλλά η ανοιχτότητα με κυριαρχία. Η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να αναδειχθεί ως παγκόσμιος κόμβος ανοιχτών τεχνολογιών, φιλοξενώντας και υποστηρίζοντας τα σημαντικότερα έργα ανοιχτού λογισμικού, ανοιχτού υλισμικού, ανοιχτού περιεχομένου και ανοιχτού σχεδιασμού.
Η ψηφιακή ανεξαρτησία μπορεί να χτιστεί σε τέσσερις πυλώνες:
1. Ευρωπαϊκή Υποδομή για τα Ανοιχτά Κοινά
Δημιουργία ενός “Open Europe Cloud” — δημόσια, αποκεντρωμένη υποδομή για φιλοξενία έργων ανοικτού κώδικα, δεδομένων και τεχνητής νοημοσύνης, στηριγμένη σε ευρωπαϊκά πρότυπα και υπολογιστικές υποδομές.
Ενίσχυση των ευρωπαϊκών ιδρυμάτων όπως το Eclipse Foundation, το KDE e.V., το OpenForum Europe, κλπ, με μόνιμη χρηματοδότηση και πρόσβαση σε δημόσια έργα.
Ενοποίηση των εθνικών αποθετηρίων σε ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο ανοιχτού κώδικα.
2. Χρηματοδότηση και Νομική Προστασία για τα Ανοιχτά Έργα
Δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου για τα Ψηφιακά Κοινά (Digital Commons Fund), με σταθερή χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και τις δημόσιες συμβάσεις.
Νομική κατοχύρωση του “δικαιώματος στην ανοιχτότητα”: οι δημόσιοι οργανισμοί να χρησιμοποιούν, τροποποιούν και διανέμουν λογισμικό χωρίς κλειδώματα ή εξαρτήσεις.
Ρήτρες ανοιχτού κώδικα σε κάθε δημόσιο έργο πληροφορικής που χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς πόρους.
3. Ενίσχυση του Ανοιχτού Υλισμικού και Σχεδιασμού
Η ανεξαρτησία δεν αφορά μόνο το λογισμικό. Η ΕΕ πρέπει να επενδύσει σε ευρωπαϊκή παραγωγή ανοιχτού υλισμικού:
Open source chips (RISC-V), μικροελεγκτές και edge υπολογιστές για την πράσινη και βιομηχανική μετάβαση.
Ανοιχτά σχέδια ρομπότ, drones, και βιομηχανικών εξαρτημάτων, διαθέσιμα σε πανεπιστήμια και ΜμΕ.
Δημιουργία Εργαστηρίων Ανοιχτού Βιομηχανικού Σχεδιασμού σε κάθε περιφέρεια, ώστε να μεταφέρεται η καινοτομία σε τοπικό επίπεδο και να ενισχύονται οι μικρές βιομηχανίες.
Έτσι, η Ευρώπη δε θα εξαρτάται από αμερικανικά ή κινεζικά εργοστάσια για κάθε τεχνολογικό κρίκο της παραγωγής της.
4. Ψηφιακή Δημοκρατία και Διαφάνεια ως Αντίδοτο στον Αυταρχισμό
Ο αυταρχισμός, είτε έρχεται με τη μορφή κρατικού ελέγχου είτε ιδιωτικού μονοπωλίου, αντιμετωπίζεται μόνο με διαφάνεια και συμμετοχή.
Όλα τα δημόσια δεδομένα, αλγόριθμοι και πλατφόρμες που χρηματοδοτεί η ΕΕ πρέπει να είναι ανοιχτά, ελέγξιμα και προσβάσιμα.
Οι πολίτες να μπορούν να συμμετέχουν στη διαμόρφωση και τον έλεγχο των πολιτικών μέσω ανοιχτών διαδικτυακών διαβουλεύσεων με λογοδοσία για το τι υιοθετείται από κάθε διαβούλευση.
Τα πανεπιστήμια και οι κοινότητες ανάπτυξης ανοιχτού λογισμικού να αποτελέσουν θεσμικούς εταίρους σε κάθε ευρωπαϊκό πρόγραμμα λογισμικού, υλισμικου, τεχνητής νοημοσύνης, νέφους(cloud) και κυβερνοασφάλειας.
Ένα νέο ευρωπαϊκό αφήγημα: «Ανοιχτή Τεχνολογία για Ελεύθερες Κοινωνίες»
Η ΕΕ είναι η 2η οικονομία μετά τις ΗΠΑ και μπορεί να ηγηθεί ηθικά, θεσμικά και πολιτισμικά, ως η ήπειρος που συνδυάζει καινοτομία με δημοκρατία.
Η ψηφιακή ανεξαρτησία της Ευρώπης δεν θα επιτευχθεί με μιμητισμό, αλλά με ηγεσία στην ανοιχτότητα: με τη φιλοξενία των πιο σημαντικών έργων ανοιχτού λογισμικού, υλισμικού, περιεχομένου και σχεδιασμού, με θεσμούς που εξασφαλίζουν δημοκρατικό έλεγχο στα κέντρα εξουσίας , και με ένα οικοσύστημα που δίνει τη δύναμη στους πολίτες και όχι στις πλατφόρμες.
Αυτός είναι ο δρόμος για μια Ευρώπη κυρίαρχη, δίκαιη και ανοιχτή, τον μόνο δρόμο που μπορεί να συνδυάσει ψηφιακή ασφάλεια με ελευθερία.
Σε μια από τις συναντήσεις του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας(okfn.gr) με τον Αθανάσιο Κων. Θανόπουλο, πρόεδρο της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) και μελλοντικό αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή της Eurostat, παρουσιάστηκε η πλατφόρμα Open Data Space και οι πολιτικές διάθεσης δεδομένων με ένα σενάριο αξιοποίησης της πλατφόρμας από την ΕΛΣΤΑΤ. Το Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας, στόχευσε στην ... Read more
Το WordCamp Athens 2025, η μεγάλη γιορτή της Ελληνικής Κοινότητας του WordPress, θα γίνει φέτος το Σάββατο στις 8 Νοεμβρίου 2025 στο OTE Academy. Στις 8 Νοεμβρίου, σε 3 παράλληλα tracks στον φιλόξενο χώρο του OTE Academy, 18 ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα παρουσιάσουν θέματα που αφορούν το web development, το design, την τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τις σύγχρονες τάσεις του διαδικτύου.
Οι φετινές αιτήσεις για ομιλίες και workshops ήταν εντυπωσιακά πολλές, καθιστώντας την διαδικασία επιλογής ιδιαίτερα απαιτητική. Το αποτέλεσμα είναι ένα πλούσιο και πολυδιάστατο πρόγραμμα που ενώνει την ελληνική και τη διεθνή κοινότητα του WordPress, προσφέροντας μια πολύγλωσση εμπειρία: 2 workshops και 4 ομιλίες θα πραγματοποιηθούν στα αγγλικά.
Την επόμενη ημέρα, 9 Νοεμβρίου, το WordCamp συνεχίζεται στο SAE Athens με το Contributor Day — μια ημέρα αφιερωμένη αποκλειστικά στη συνεισφορά στο οικοσύστημα του WordPress. Κατά τη διάρκεια αυτής της ημέρας, μέλη της κοινότητας, ανεξαρτήτως επιπέδου εμπειρίας, συνεργάζονται σε ομάδες και συνεισφέρουν στην ανάπτυξη, τη μετάφραση, την τεκμηρίωση, τον σχεδιασμό και άλλα έργα του WordPress. Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία μάθησης, δικτύωσης και ενεργού συμμετοχής στην παγκόσμια κοινότητα του WordPress.
Το αναλυτικό πρόγραμμα είναι διαθέσιμο στην επίσημη ιστοσελίδα του WordCamp Athens 2025, ενώ τα εισιτήρια διατίθενται ήδη στο κοινό και περιλαμβάνουν πλήρη συμμετοχή στο συνέδριο, παρακολούθηση όλων των ομιλιών, δυνατότητα εγγραφής στα εργαστήρια με σειρά προτεραιότητας, μεσημεριανό γεύμα, καφέ καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, και αναμνηστικά δώρα.
Η κυβέρνηση της Σερβίας, σε μια στρατηγική κίνηση για την ενίσχυση της ψηφιακής της κυριαρχίας και την ασφάλεια των δεδομένων της, προχώρησε στην υιοθέτηση της πλατφόρμας ανοιχτού κώδικα Nextcloud. Το έργο, που υλοποιήθηκε από την εταιρεία πληροφορικής NETcom System d.o.o., αφορά στην παροχή μιας ασφαλούς και συμβατής με τον GDPR λύσης για την αποθήκευση, τον διαμοιρασμό αρχείων και τη συνεργασία μεταξύ των ηγετών, των υπαλλήλων και των μελών της Εθνοσυνέλευσης της χώρας.
Η ανάγκη για μια νέα, σύγχρονη και ασφαλή λύση κατέστη επιτακτική, καθώς οι προηγούμενες μέθοδοι που βασίζονταν σε VPN και SMB (Server Message Block) αποδείχθηκαν μη φιλικές προς τον χρήστη και συχνά προβληματικές, καταναλώνοντας πολύτιμους πόρους από το τμήμα πληροφορικής.
Οι προκλήσεις και οι απαιτήσεις
Η Σερβική κυβέρνηση έθεσε ως πρωταρχικό στόχο τη δημιουργία μιας εσωτερικής (on-premises), ανοιχτού κώδικα λύσης που θα διασφάλιζε την παραμονή όλων των δεδομένων εντός της Σερβίας. Οι βασικές απαιτήσεις του έργου περιλάμβαναν:
Πλήρη συμμόρφωση με τους νόμους περί προστασίας δεδομένων, όπως ο GDPR.
Υποστήριξη για μεγάλα αρχεία και υψηλά πρότυπα αξιοπιστίας και απόδοσης.
Συμβατότητα με κινητές συσκευές, όπως τηλέφωνα και tablets.
Ενσωμάτωση με το εθνικό σχέδιο ψηφιοποίησης της Σερβίας, προωθώντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό των κρατικών και πολιτικών θεσμών.
Η υλοποίηση και τα οφέλη
Η εταιρεία NETcom System d.o.o. πρότεινε και υλοποίησε την πλατφόρμα Nextcloud Enterprise, η οποία κρίθηκε ως η βέλτιστη λύση για τις ανάγκες της Εθνοσυνέλευσης. Η υποδομή βασίστηκε εν μέρει σε υπάρχοντες πόρους του DataCenter της Εθνοσυνέλευσης, ενώ η διαχείριση των εικονικών μηχανών (VMs) και των συστημάτων αποθήκευσης παρέχεται από την NETcom.
Η υλοποίηση της πλατφόρμας Nextcloud χαρακτηρίστηκε ως “πρακτικά απρόσκοπτη”, με την τεκμηρίωση να αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμη. Μετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης, η NETcom System d.o.o. παρείχε εκπαίδευση στην ομάδα διαχείρισης συστημάτων για τη διαχείριση χρηστών, αδειών και αποθηκευτικού χώρου.
Τα αποτελέσματα της μετάβασης στο Nextcloud ήταν άμεσα και σημαντικά:
Κεντρική πλατφόρμα συνεργασίας: Το Nextcloud Hub παρέχει πλέον ένα ενιαίο σημείο πρόσβασης σε όλα τα απαραίτητα έγγραφα, διευκολύνοντας τη συνεργασία και αυξάνοντας την παραγωγικότητα.
Ασφαλής διαμοιρασμός αρχείων: Μειώθηκαν οι κίνδυνοι ασφαλείας που σχετίζονται με την αποστολή συνημμένων μέσω email και τους επισφαλείς διακομιστές αλληλογραφίας.
Βελτιωμένη ασφάλεια: Η λύση on-premise, σε συνδυασμό με την κρυπτογράφηση, τα αντίγραφα ασφαλείας και τις ελεγχόμενες επιλογές κοινής χρήσης, ενίσχυσε σημαντικά το αίσθημα ασφάλειας.
Ευκολία στη χρήση: Βουλευτές και υπάλληλοι εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την απλότητα και τη λειτουργικότητα της νέας πλατφόρμας.
Το μέλλον με το Nextcloud
Η Εθνοσυνέλευση της Σερβίας σχεδιάζει να επεκτείνει τη χρήση του Nextcloud, ενσωματώνοντας στο μέλλον το Nextcloud Talk για την επικοινωνία και το Nextcloud Groupware για τη διαχείριση ημερολογίων και επαφών. Η κίνηση αυτή της Σερβικής κυβέρνησης αποτελεί ένα ισχυρό παράδειγμα για τη χρήση λύσεων ανοιχτού κώδικα στον δημόσιο τομέα. Η υιοθέτηση του Nextcloud όχι μόνο επιλύει πρακτικά ζητήματα ασφάλειας και συνεργασίας, αλλά ενισχύει και την ψηφιακή αυτονομία, ένα ζήτημα κρίσιμης σημασίας για τις σύγχρονες κυβερνήσεις.
Ο Νοέμβριος στη Βικιπαίδεια είναι παραδοσιακά μήνας αφιερωμένος στην Ασία. Έτσι και φέτος καθ’ όλη τη διάρκεια του Νοεμβρίου γράφουμε λήμματα αφιερωμένα στις χώρες της Ασίας, στον πολιτισμός της και τους ανθρώπους της.
Σε όσους συμμετέχοντες δημιουργήσουν τουλάχιστον 4 λήμματα, θα απονεμηθεί ένα αστέρι, ενώ θα λάβουν και μία ταχυδρομική κάρτα (καρτ ποστάλ) από μία από τις μία από τις ασιατικές κοινότητες που συμμετέχουν στο διαγωνισμό. Ο χρήστης που θα δημιουργήσει τα περισσότερα λήμματα στα ελληνικά, εκτός από την κάρτα, θα λάβει ένα υπογεγραμμένο πιστοποιητικό από μία από τις ασιατικές κοινότητες. Το ελληνικό σκέλος του διαγωνισμού διοργανώνεται για έβδομη συνεχή χρονιά από το Wikimedia Community User Group Greece.
Στο πλαίσιο του ρόλου της ως Συντονιστής Ψηφιακών Υπηρεσιών στην Ελλάδα και με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας στο ψηφιακό περιβάλλον, η ΕΕΤΤ παρέχει τη δυνατότητα σε ερευνητές να υποβάλουν αιτήσεις πρόσβασης σε μη δημόσια δεδομένα που διαθέτουν και διαχειρίζονται πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες (Very Large Online Platforms – VLOPs) και πολύ μεγάλες μηχανές αναζήτησης (Very Large Online Search Engines – VLOSEs). Στις παραπάνω κατηγορίες εμπίπτουν οι VLOPs και VLOSEs με μέσο μηνιαίο αριθμό ενεργών χρηστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ίσο ή μεγαλύτερο από 45 εκατομμύρια.
Η πρόσβαση ερευνητών στα μη δημόσια δεδομένα των πλατφορμών, με την απόκτηση της ιδιότητας «διαπιστευμένου ερευνητή» (vetted researcher) ενισχύει σημαντικά τη διαφάνεια και τον δημόσιο έλεγχο σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική υγεία των χρηστών από τις υπηρεσίες των πλατφορμών, ενώ προσφέρει πολύτιμη δυνατότητα μελέτης των συστημικών κινδύνων στο ψηφιακό περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, καθίσταται πλέον εφικτή η συστηματικότερη διερεύνηση κρίσιμων ζητημάτων, όπως του τρόπου επιλογής και προβολής περιεχομένου στις ροές των κοινωνικών δικτύων, του βαθμού έκθεσης παιδιών και εφήβων σε επιβλαβές περιεχόμενο ή της αποτελεσματικότητας των μέτρων που εφαρμόζουν οι πλατφόρμες για την προστασία των χρηστών.
Για να αποκτήσουν πρόσβαση στα σχετικά δεδομένα, οι ενδιαφερόμενοι ερευνητές που εκπροσωπούν ερευνητικούς οργανισμούς με έδρα την Ελλάδα θα πρέπει να υποβάλλουν τεκμηριωμένα και ολοκληρωμένα αιτήματα στην Πύλη Πρόσβασης Δεδομένων (DSA Data Access Portal) επιλέγοντας την ΕΕΤΤ ως πρώτο παραλήπτη. Πιο συγκεκριμένα, θα χρειαστεί να προσδιορίσουν ποια δεδομένα είναι απαραίτητα για το ερευνητικό τους έργο και να περιγράψουν τον τρόπο με τον οποίο θα τα αποκτήσουν και θα τα επεξεργαστούν με ασφάλεια, παρέχοντας τις κατάλληλες εγγυήσεις για την προστασία των συμφερόντων όλων των εμπλεκόμενων μερών, την προστασία των προσωπικών δεδομένων και των δικαιωμάτων ιδιωτικότητας των χρηστών καθώς και των νόμιμων συμφερόντων και της λειτουργικής ακεραιότητας των επιχειρήσεων.
Το Open Classroom Conference 2025, με τίτλο «Ενδυναμώνοντας Εκπαιδευτικούς και Μαθητές στην Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης», θα πραγματοποιηθεί στις 7–8 Νοεμβρίου 2025, στις εγκαταστάσεις της Ελληνογερμανικής Αγωγής.
Πρόκειται για μια υψηλού επιπέδου εκδήλωση που φέρνει κοντά κορυφαίους εκπαιδευτικούς, ερευνητές και φορείς τεχνολογίας, για να συζητήσουν τον ρόλο και τον αντίκτυπο της Τεχνητής Νοημοσύνης στη διδασκαλία και τη μάθηση. Στόχος είναι η ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών ώστε να αξιοποιούν την ΤΝ με κριτική σκέψη και δημιουργικότητα, συμβάλλοντας ενεργά στη διαμόρφωση του μέλλοντος της εκπαίδευσης.
Το συνέδριο θα παρουσιάσει ένα σύγχρονο πλαίσιο επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς, βασισμένο σε τρεις διαστάσεις:
Διδασκαλία σχετικά με την ΤΝ (Teaching About AI) – καλλιέργεια γνώσης και ηθικής συνείδησης γύρω από την ΤΝ.
Διδασκαλία με την ΤΝ (Teaching With AI) – αξιοποίηση της ΤΝ για διαμορφωτική αξιολόγηση, προσαρμοστική μάθηση και καινοτόμες πρακτικές.
Διδασκαλία για την ΤΝ (Teaching For AI) – ανάπτυξη κριτικής σκέψης και ψηφιακών δεξιοτήτων στους μαθητές για ένα μέλλον με την ΤΝ.
Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν 30 ομιλίες από εκπροσώπους της ακαδημαϊκής κοινότητας, ερευνητές και εκπαιδευτικούς και 4 στοχευμένα εργαστήρια στα οποία θα παρουσιαστούν αναλυτικά εργαλεία ΤΝ.
Εκ μέρους του Οργανισμού Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ), θα απευθύνει χαιρετισμό ο κ. Ηρακλής Βαρλάμης, Καθηγητής Πληροφορικής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΕΛΛΑΚ . Ο κ. Βαρλάμης θα συμμετέχει, επίσης, στο συνέδριο με την εισήγησή του με τίτλο: «Η τεχνολογία είναι εδώ, η εκπαίδευση τι κάνει;» όπου θα αναφερθεί στη ριζική επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης και των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Θα τονίσει την ανάγκη μετάβασης από τη διδασκαλία της απομνημόνευσης στη δημιουργική και υπεύθυνη χρήση της AI, καθώς και τον νέο ρόλο των εκπαιδευτικών ως καθοδηγητών και επιμελητών γνώσης. Τέλος, θα παρουσιάσει σύγχρονα εργαλεία και πρακτικές για ένα πιο προσωποποιημένο, συμμετοχικό και ηθικά ευαισθητοποιημένο μαθησιακό περιβάλλον.
Το Open Classroom Conference 2025 φιλοδοξεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τον διάλογο ανάμεσα στην τεχνολογία, την παιδαγωγική και την κοινωνία, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διαμόρφωση μιας ανθρωποκεντρικής εκπαιδευτικής προσέγγισης στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Σε όλους τους συμμετέχοντες θα χορηγηθεί βεβαίωση παρακολούθησης.
Σε μια κίνηση στρατηγικής σημασίας για την ψηφιακή της κυριαρχία, η Αυστρία κάνει μια αποφασιστική στροφή προς το λογισμικό ανοιχτού κώδικα, απομακρυνόμενη από τις υπηρεσίες ξένων ιδιόκτητων cloud. Το Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων της χώρας (BMWET) ανακοίνωσε την επιτυχή μετάβαση σε μια εγχώρια υποδομή πληροφορικής που βασίζεται στις πλατφόρμες Nextcloud και LibreOffice.
Η απόφαση αυτή αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα προς την κατεύθυνση της ψηφιακής ανεξαρτησίας, μια έννοια που κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στην Ευρώπη. Η ψηφιακή κυριαρχία διασφαλίζει ότι μια χώρα διατηρεί τον έλεγχο του τρόπου με τον οποίο συλλέγονται, αποθηκεύονται και επεξεργάζονται τα δεδομένα των πολιτών της. Η κίνηση του αυστριακού υπουργείου προέκυψε μετά από ανάλυση κινδύνου, η οποία κατέδειξε ότι οι ξένες υπηρεσίες cloud δεν πληρούσαν τις απαιτήσεις απορρήτου που είχαν τεθεί.
«Η ψηφιακή κυριαρχία είναι βασική προϋπόθεση για το μέλλον της Ευρώπης», δήλωσε ο Frank Karlitschek, συνιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της Nextcloud. «Το γεγονός ότι το αυστριακό Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων πρωτοστατεί εδώ, αποτελεί ισχυρό μήνυμα και για άλλους δημόσιους οργανισμούς να προωθήσουν τις δικές τους λύσεις και να μειώσουν τις εξαρτήσεις».
Αστραπιαία και ομαλή μετάβαση
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία του εγχειρήματος είναι η ταχύτητα υλοποίησής του. Η μετάβαση των 1.200 υπαλλήλων του υπουργείου από την αρχική ιδέα στην πλήρη εφαρμογή ολοκληρώθηκε μέσα σε μόλις τέσσερις μήνες. Η επιτυχία αυτή αποδίδεται σε έναν καλά σχεδιασμένο οδικό χάρτη που περιλάμβανε εκτεταμένη ενημέρωση, σαφή επικοινωνία και σταδιακή μετάβαση για να εξασφαλιστεί η υψηλή αποδοχή από τους χρήστες.
Ο CIO του υπουργείου, Martin Ollrom, τόνισε τη σημασία της ενσωμάτωσης των νέων λύσεων στα υπάρχοντα συστήματα. Για παράδειγμα, ενώ το Nextcloud διαχειρίζεται πλέον την εσωτερική συνεργασία και την ασφαλή διαχείριση δεδομένων, το Microsoft Teams παραμένει διαθέσιμο για εξωτερικές συναντήσεις, με σχέδια για σταδιακή κατάργησή του καθώς λήγουν οι άδειες χρήσης.
Ένα ευρύτερο Ευρωπαϊκό κίνημα
Η πρωτοβουλία του Υπουργείου Οικονομικών δεν είναι μεμονωμένη. Τον Σεπτέμβριο, ο αυστριακός στρατός ολοκλήρωσε με επιτυχία τη μετάβαση 16.000 σταθμών εργασίας από το Microsoft Office στο LibreOffice. Η κίνηση αυτή, εκτός από την ενίσχυση της ψηφιακής κυριαρχίας, θα εξοικονομήσει στις αυστριακές ένοπλες δυνάμεις περίπου 6,5 εκατομμύρια δολάρια σε ετήσια τέλη αδειών.
Η Αυστρία δεν είναι μόνη σε αυτή την προσπάθεια. Στη Γερμανία, το κρατίδιο του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν έχει σχεδόν ολοκληρώσει τη μετάβαση περίπου 40.000 κρατικών υπαλλήλων σε λύσεις ανοιχτού κώδικα, αντικαθιστώντας προϊόντα της Microsoft με πλατφόρμες όπως το Open-Xchange, το Thunderbird, το LibreOffice και το Nextcloud. Ακόμη και το Μόναχο, παρά την προηγούμενη εγκατάλειψη του προγράμματος LiMux, παραμένει προσηλωμένο στις αρχές του ανοιχτού κώδικα, εστιάζοντας πλέον σε ανοιχτά πρότυπα και στη διαλειτουργικότητα.
Αυτές οι εξελίξεις καταδεικνύουν μια σαφή τάση σε ολόκληρη την Ευρώπη για την ανάκτηση του ελέγχου των ψηφιακών υποδομών και τη μείωση της εξάρτησης από διεθνείς τεχνολογικούς κολοσσούς. Η επιτυχής μετάβαση της Αυστρίας αποδεικνύει ότι με σωστό σχεδιασμό και πολιτική βούληση, η ψηφιακή ανεξαρτησία δεν είναι απλώς ένας στόχος, αλλά μια εφικτή πραγματικότητα.
Η Ευρώπη εισέρχεται σε μια νέα φάση ψηφιακής συνεργασίας με την πρωτοβουλία GovTech4All 2.0, που φιλοδοξεί να μετατρέψει την καινοτομία της δημόσιας διοίκησης σε κινητήρια δύναμη για την τοπική ανάπτυξη, την επιχειρηματικότητα και την τεχνολογική ανεξαρτησία. Μετά από δύο χρόνια επιτυχημένης πορείας, η συνάντηση του GovTech4All European Consortium Summit 2025 στο Μπιλμπάο έθεσε τα θεμέλια για τη νέα φάση του προγράμματος, με τη συμμετοχή περισσότερων από 120 εκπροσώπων οργανισμών και φορέων από 20 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το GovTech4All 2.0 δεν είναι απλώς μια τεχνολογική πρωτοβουλία· είναι μια πολιτική για τη δημοκρατία, την ανάπτυξη και τη διαφάνεια. Στόχος του είναι η δημιουργία μιας ανθεκτικής και ανοιχτής ψηφιακής Ευρώπης, όπου οι δημόσιες υπηρεσίες, οι τοπικές επιχειρήσεις και τα ερευνητικά ιδρύματα συνεργάζονται μέσα από κοινές, επαναχρησιμοποιήσιμες λύσεις ανοιχτού λογισμικού.
Τα «Ψηφιακά Κοινά» ως μοχλός τοπικής ανάπτυξης
Στο πλαίσιο των Digital Commons, τα πιλοτικά έργα του GovTech4All 2.0 δημιουργούν πραγματική οικονομική αξία σε τοπικό επίπεδο. Κάθε χώρα που συμμετέχει επενδύει σε ανοιχτές, διαλειτουργικές τεχνολογίες, οι οποίες μπορούν να υιοθετηθούν και να προσαρμοστούν από τις τοπικές επιχειρήσεις. Έτσι, η καινοτομία δεν παραμένει κλεισμένη σε εργαστήρια ή κρατικούς οργανισμούς, διαχέεται στην αγορά, στηρίζοντας ΜμΕ και νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) που αναπτύσσουν προϊόντα και υπηρεσίες πάνω σε κοινές ευρωπαϊκές ψηφιακές υποδομές.
Όπως δήλωσε ο Stefanos Kotoglou, project officer της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα πιλοτικά έργα του προγράμματος «στοχεύουν σε μακροπρόθεσμες ανακαλύψεις στην υπολογιστική, τις επικοινωνίες και την ασφάλεια», συμβάλλοντας σε ένα ανθεκτικό και προορατικό ψηφιακό οικοσύστημα για την Ευρώπη.
Αυτό το μοντέλο ενισχύει τη δημοκρατική κυριαρχία των κρατών-μελών, καθώς περιορίζει την εξάρτηση από κλειστές, ιδιωτικές τεχνολογίες και ενδυναμώνει τις δημόσιες διοικήσεις να υιοθετήσουν λύσεις που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.
Μάθηση, συνεργασία και κοινή δημιουργία αξίας
Η συνεργατική φιλοσοφία του GovTech4All αποτελεί τον πυρήνα της επιτυχίας του. Όπως ανέφερε ο Alex Borg, συντονιστής του κοινοπρακτικού φορέα από το The Lisbon Council, το έργο «προσφέρει μια ανεκτίμητη ευκαιρία αμοιβαίας μάθησης, καθώς κάθε οργανισμός φέρνει τη δική του τεχνογνωσία, εμπειρία και επίπεδο ωριμότητας».
Αυτή η πολυμορφία γνώσεων, από τοπικές διοικήσεις μέχρι τεχνολογικές εταιρείες και πανεπιστήμια, αποτελεί τη βάση για μια νέα ευρωπαϊκή οικονομία συνεργασίας. Οι δημόσιες προμήθειες μετατρέπονται σε ευκαιρίες ανοικτής καινοτομίας, οι δημόσιοι οργανισμοί γίνονται κόμβοι πειραματισμού και οι πολίτες επωφελούνται από υπηρεσίες πιο αποδοτικές, διαφανείς και προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους.
Ο ρόλος του GovTech και του ανοιχτού λογισμικού στην Ευρώπη
Η μετάβαση προς το GovTech4All 2.0 δείχνει ότι η Ευρώπη δεν θέλει απλώς να καταναλώνει τεχνολογία, θέλει να τη δημιουργεί. Με εργαλεία ανοιχτού κώδικα, κοινά πρότυπα και διαλειτουργικές αρχιτεκτονικές, το πρόγραμμα δίνει στις τοπικές οικονομίες τη δυνατότητα να συμμετέχουν ισότιμα στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού ψηφιακού οικοσυστήματος.
Το αποτέλεσμα είναι ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα με κοινωνικό πρόσημο: οι επενδύσεις στην ψηφιακή καινοτομία παραμένουν εντός της Ευρώπης, ενισχύοντας τις τοπικές επιχειρήσεις, τη γνώση και την απασχόληση.
Προς μια Ευρώπη των Ψηφιακών Κοινών
Το GovTech4All δεν είναι ένα ακόμα έργο πληροφορικής. Είναι η έμπρακτη εφαρμογή του οράματος για μια Ευρώπη που μοιράζεται γνώση, πόρους και αξίες. Μια Ευρώπη που βλέπει την τεχνολογία ως δημόσιο αγαθό, όχι ως πεδίο εξάρτησης ή ανταγωνισμού.
Σε κάθε περιφέρεια, σε κάθε τοπική κοινωνία, τα ανοιχτά πρότυπα και τα ψηφιακά κοινά του GovTech4All προσφέρουν τη δυνατότητα για δίκαιη, συμμετοχική και βιώσιμη ανάπτυξη. Και σε αυτή την πορεία, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν απλώς ακολουθεί τις τεχνολογικές εξελίξεις, τις καθοδηγεί με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και τη συλλογική ευημερία.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) έχει πλέον μετατραπεί σε πυρήνα της παγκόσμιας οικονομίας, της ασφάλειας και της τεχνολογικής προόδου. Ωστόσο, καθώς οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας συγκεντρώνουν ολοένα και περισσότερη ισχύ, πολλές χώρες και οργανισμοί αρχίζουν να ανησυχούν για την εξάρτησή τους από ξένες πλατφόρμες και υποδομές. Σε αυτό το πλαίσιο αναδύεται η έννοια της «Κυρίαρχης Τεχνητής Νοημοσύνης» (Sovereign AI) – μια στρατηγική που στοχεύει στη διατήρηση του ελέγχου των δεδομένων, των αλγορίθμων και των αποφάσεων σε εθνικό ή οργανωσιακό επίπεδο
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Linux Foundation Research, του LF AI & Data και της Futurewei Technologies, σχεδόν το 80% των οργανισμών θεωρεί την Κυρίαρχη ΤΝ στρατηγική προτεραιότητα, ενώ το 90% αναγνωρίζει τον ανοικτό κώδικα ως θεμελιώδες στοιχείο για την επίτευξή της. Το μήνυμα της έκθεσης είναι σαφές: ο ανοικτός κώδικας αποτελεί το κλειδί για την τεχνολογική κυριαρχία στην εποχή της ΤΝ.
Τι σημαίνει «Κυρίαρχη Τεχνητή Νοημοσύνη»
Ο όρος «Sovereign AI» περιγράφει τις προσπάθειες ανάπτυξης συστημάτων ΤΝ με ελάχιστη εξάρτηση από εξωτερικούς παράγοντες, επιτρέποντας σε κράτη και οργανισμούς να διατηρούν τον έλεγχο των υποδομών και των δεδομένων τους. Η κυριαρχία στην ΤΝ δεν αφορά μόνο την τεχνολογία· αφορά επίσης τη διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας, της οικονομικής ανταγωνιστικότητας και της πολιτιστικής αυτονομίας.
Στο σημερινό περιβάλλον, η εξάρτηση από ξένες πλατφόρμες μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά ρίσκα: διαρροή ευαίσθητων δεδομένων, περιορισμούς στη χρήση ή πρόσβαση σε υπολογιστικούς πόρους, και ασυμβατότητα με τοπικούς κανονισμούς ή αξίες. Η Κυρίαρχη ΤΝ επιδιώκει να μειώσει αυτά τα ρίσκα, δημιουργώντας εγχώριες ικανότητες ΤΝ που μπορούν να λειτουργούν ανεξάρτητα.
Οι βασικοί κινητήριοι παράγοντες
Η έκθεση εντοπίζει τέσσερις κύριους λόγους που ωθούν κυβερνήσεις και επιχειρήσεις να επενδύουν στην Κυρίαρχη ΤΝ:
Έλεγχος δεδομένων (72%) – Τα δεδομένα αποτελούν στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο. Οι οργανισμοί επιδιώκουν να αποτρέψουν την εξωτερική εκμετάλλευσή τους.
Εθνική ασφάλεια (69%) – Η ΤΝ αποτελεί εργαλείο «ήπιας ισχύος» και η εξάρτηση από ξένα συστήματα δημιουργεί τρωτά σημεία.
Οικονομική ανταγωνιστικότητα (48%) – Η εγχώρια ανάπτυξη ΤΝ ενισχύει την καινοτομία και δημιουργεί νέες αλυσίδες αξίας.
Ρυθμιστική και πολιτισμική συμμόρφωση (44% και 31%) – Τα συστήματα ΤΝ πρέπει να εναρμονίζονται με τις τοπικές αξίες και νομοθεσίες.
Παράλληλα, το 82% των οργανισμών αναπτύσσει ήδη προσαρμοσμένες λύσεις ΤΝ, επιδιώκοντας να διατηρήσει έλεγχο επί των πνευματικών δικαιωμάτων και των τεχνικών τους δυνατοτήτων.
Ο ανοικτός κώδικας ως θεμέλιο της Κυρίαρχης ΤΝ
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι ο ανοικτός κώδικας, τα ανοικτά πρότυπα και τα ανοικτά δεδομένα αποτελούν τα θεμέλια της Κυρίαρχης ΤΝ. Τα κύρια οφέλη που προσφέρουν είναι:
Διαφάνεια και δυνατότητα ελέγχου (69%) – Επιτρέπει τον έλεγχο της λειτουργίας των μοντέλων και την αποφυγή «μαύρων κουτιών».
Ασφάλεια και εμπιστοσύνη (60%) – Η ανοιχτή πρόσβαση στον κώδικα ενισχύει τον έλεγχο ασφάλειας.
Ευελιξία και προσαρμοστικότητα (69%) – Οι οργανισμοί μπορούν να τροποποιήσουν τα μοντέλα σύμφωνα με τις ανάγκες τους.
Επιτάχυνση καινοτομίας (41%) – Η συνεργασία σε κοινές πλατφόρμες οδηγεί σε ταχύτερη εξέλιξη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 94% των ερωτηθέντων θεωρεί την παγκόσμια συνεργασία μέσω ανοικτού κώδικα ουσιαστική για την επίτευξη της Κυρίαρχης ΤΝ. Αυτό αποδεικνύει ότι η κυριαρχία δεν σημαίνει απομόνωση· αντίθετα, απαιτεί συνεργασία σε κοινά, διαφανή πλαίσια.
Οι προκλήσεις της μετάβασης
Η πορεία προς την Κυρίαρχη ΤΝ δεν είναι χωρίς εμπόδια. Τα κυριότερα προβλήματα που αναγνωρίζουν οι οργανισμοί είναι:
Ποιότητα και διαθεσιμότητα δεδομένων (44%)
Έλλειψη τεχνικής εξειδίκευσης (35%)
Ανησυχίες για ασφάλεια και IP (34%)
Περιορισμοί λόγω γεωπολιτικών εντάσεων και κανονισμών (περίπου 26–28%)
Αυτά τα εμπόδια αναδεικνύουν την ανάγκη για εκπαίδευση, θεσμικά πλαίσια και διεθνείς συνεργασίες, ώστε η ανάπτυξη ΤΝ να γίνει βιώσιμη και ασφαλής.
Η αξία των ανοικτών προσεγγίσεων
Το 89% των συμμετεχόντων θεωρεί τον ανοικτό κώδικα «πολύ σημαντικό» ή «απαραίτητο» για την Κυρίαρχη ΤΝ. Οι πιο κρίσιμες ανοικτές προσεγγίσεις είναι:
Ανοικτό λογισμικό (81%)
Ανοικτά πρότυπα (65%)
Ανοικτά δεδομένα (65%)
Ανοικτή διακυβέρνηση (49%)
Η έκθεση τονίζει ότι η πραγματική κυριαρχία δεν περιορίζεται στον έλεγχο των μοντέλων ΤΝ, αλλά επεκτείνεται σε ολόκληρη την τεχνολογική στοίβα — από τα δεδομένα έως το υλικό (hardware). Πρόκειται για μια ολιστική αντίληψη της ανεξαρτησίας, που επιτρέπει στους οργανισμούς να αποφεύγουν το «κλείδωμα» σε συγκεκριμένους προμηθευτές (vendor lock-in).
Η σημασία της παγκόσμιας συνεργασίας
Αν και η Κυρίαρχη ΤΝ εστιάζει σε εθνική ή οργανωσιακή αυτονομία, η επίτευξή της απαιτεί διεθνή συνεργασία. Το 94% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι η παγκόσμια συνεργασία στον ανοικτό κώδικα είναι ουσιαστική, ενώ το 93% συμφωνεί ότι «η ανοικτή συνεργασία είναι απαραίτητη για την ασφάλεια των συστημάτων Κυρίαρχης ΤΝ».
Η συνεργασία θεωρείται πιο πολύτιμη στα θεμελιώδη επίπεδα της ΤΝ – όπως τα βασικά μοντέλα, οι πηγές δεδομένων και τα εργαλεία ανάπτυξης – όπου η κοινή γνώση μπορεί να ωφελήσει όλους.
Τα πιο δημοφιλή μοντέλα συνεργασίας είναι η διακυβέρνηση που καθοδηγείται από κοινότητες ανοικτού κώδικα (43%), οι συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (32%) και οι πολυμερείς συμφωνίες και πρότυπα (20%). Οι βασικοί φορείς που πρέπει να συμμετέχουν περιλαμβάνουν εθνικές κυβερνήσεις (66%), ιδρύματα ανοικτού κώδικα (60%), διεθνείς οργανισμούς (53%) και πανεπιστήμια (41%).
Στρατηγικές συστάσεις για το μέλλον
Η έκθεση ολοκληρώνεται με έξι βασικές προτάσεις για τη διαμόρφωση μιας ισχυρής και βιώσιμης πορείας προς την Κυρίαρχη ΤΝ:
Επενδύσεις σε υποδομές ανοικτού κώδικα ΤΝ – Οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί πρέπει να στηρίξουν την ανάπτυξη και υιοθέτηση ανοικτών τεχνολογιών.
Εκπαίδευση και κατάρτιση νέων ειδικών – Δημιουργία προγραμμάτων σπουδών που εστιάζουν στις δεξιότητες του ανοικτού κώδικα και της διακυβέρνησής του.
Δημιουργία πλαισίων κοινοτικής διακυβέρνησης – Ενίσχυση των ιδρυμάτων που προάγουν τη συνεργατική ανάπτυξη.
Ανάπτυξη κοινών προτύπων και πρωτοκόλλων – Προώθηση της διαλειτουργικότητας μεταξύ διαφορετικών συστημάτων.
Βελτίωση της ποιότητας και της πρόσβασης στα δεδομένα – Μέσω πρωτοβουλιών ανοικτών δεδομένων και συνεργατικών βάσεων.
Ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας – Θέσπιση πολιτικών που προάγουν την ασφάλεια χωρίς να εμποδίζουν την καινοτομία.
Καθώς οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις επαναπροσδιορίζουν τη στρατηγική τους στην εποχή της ΤΝ, η έκθεση του Linux Foundation υπενθυμίζει ότι η αληθινή κυριαρχία δεν έγκειται στο να κατέχεις την τεχνολογία, αλλά στο να μπορείς να τη διαμορφώσεις, να την ελέγξεις και να τη μοιραστείς με τους δικούς σου όρους.
Όλοι έχουμε βρεθεί σε αυτή τη θέση: θέλουμε να αποθηκεύσουμε ένα μικρό απόσπασμα από ένα μεγάλο βίντεο. Ίσως είναι η καλύτερη φάση από ένα webinar, ένα αστείο απόσπασμα από ένα online stream, ή απλά θέλουμε να μικρύνουμε ένα αρχείο βίντεο που έχουμε τοπικά. Η εργαλειοθήκη του power user συνήθως περιλαμβάνει το FFMPEG, ένα απίστευτα ισχυρό εργαλείο γραμμής εντολών. Αλλά η χρήση του δεν είναι πάντα η πιο εύκολη διαδικασία.
Το πρόβλημα: "Πρόσφατα, χρειάστηκε να αποθηκεύσουμε κάποια βίντεο από HLS streams (αρχεία .m3u8) και να τα κόψουμε σε συγκεκριμένα κομμάτια. Έπρεπε να βρω έναν τρόπο να το κάνω γρήγορα και αξιόπιστα από το τερματικό."
Ας δούμε την τυπική λύση σε αυτό το πρόβλημα και αμέσως μετά, μια πολύ πιο έξυπνη και φιλική προσέγγιση που αυτοματοποιεί όλη τη διαδικασία.
Η κλασική μέθοδος: FFMPEG στη γραμμή εντολών
Το FFMPEG είναι το "Ελβετικό σουγιαδάκι" των πολυμέσων. Μπορεί να μετατρέψει, να επεξεργαστεί, να καταγράψει και να κάνει stream σχεδόν οτιδήποτε. Για να κόψουμε ένα βίντεο, η διαδικασία είναι σχετικά απλή, αρκεί να θυμόμαστε τις σωστές παραμέτρους.
Βήμα 1: Εγκατάσταση του FFMPEG
Αν δεν το έχετε ήδη, το πρώτο βήμα είναι να το εγκαταστήσετε. Σε ένα σύστημα Fedora, για παράδειγμα, η εντολή είναι:
sudo dnf install ffmpeg
Για άλλα συστήματα, οι εντολές είναι αντίστοιχες (sudo apt install ffmpeg για Debian/Ubuntu, brew install ffmpeg για macOS).
Βήμα 2: Λήψη και τεμαχισμός του βίντεο
Η βασική εντολή για να κόψουμε ένα κομμάτι από ένα stream (ή ένα τοπικό αρχείο) είναι η εξής:
-i "...": Καθορίζει το αρχείο εισόδου. Μπορεί να είναι ένα τοπικό αρχείο (my_video.mp4) ή ένα URL.
-ss 00:01:00: Ορίζει τον χρόνο έναρξης (Seek Start). Εδώ, στο 1 λεπτό.
-t 00:02:00: Ορίζει τη διάρκεια (Time) του κομματιού που θα κρατήσουμε. Εδώ, 2 λεπτά.
-c copy: Αυτή είναι μια μαγική παράμετρος. Λέει στο FFMPEG να μην κάνει επανακωδικοποίηση (re-encoding), αλλά απλά να αντιγράψει τα δεδομένα. Αυτό είναι εξαιρετικά γρήγορο και διατηρεί την αρχική ποιότητα.
Παράδειγμα: Για να πάρουμε 2 λεπτά από ένα stream, ξεκινώντας από το 1ο λεπτό, θα γράφαμε:
Αυτή η μέθοδος λειτουργεί άψογα. Ωστόσο, απαιτεί να θυμόμαστε τη σύνταξη, να πληκτρολογούμε σωστά τις ώρες και να προσέχουμε τις παραμέτρους. Τι θα γινόταν αν υπήρχε ένας πιο εύκολος, διαδραστικός τρόπος;
Η εξυπνότερη λύση: Ένα διαδραστικό Script για γρήγορο τεμαχισμό
Για να κάνουμε τη ζωή μας ευκολότερη, δημιουργήσαμε ένα απλό Bash script που αναλαμβάνει όλη τη δύσκολη δουλειά. Σας καθοδηγεί βήμα-βήμα, κάνοντας τονν τεμαχισμό βίντεο μια διαδικασία τόσο απλή όσο το να απαντάτε σε μερικές ερωτήσεις.
Το script, που μπορείτε να βρείτε στο GitHub, προσφέρει ένα φιλικό περιβάλλον απευθείας στο τερματικό σας.
🌟 Βασικά χαρακτηριστικά
Διαδραστικό περιβάλλον: Δεν χρειάζεται να θυμάστε καμία εντολή. Το script σας ρωτάει τι θέλετε να κάνετε.
Υποστήριξη αρχείων & Streams: Λειτουργεί εξίσου καλά με τοπικά αρχεία (πχ .mp4, .mkv) και με URL για streams (πχ .m3u8). Δεν λειτουργεί με youtube.
Έξυπνη εισαγωγή χρόνου: Μπορείτε να ορίσετε χρόνο έναρξης και λήξης, ή απλά να πατήσετε Enter για "από την αρχή" ή "μέχρι το τέλος".
Δύο μέθοδοι τεμαχισμού:
Γρήγορη Αντιγραφή: Αστραπιαία ταχύτητα χωρίς απώλεια ποιότητας.
Καλύτερη Ποιότητα: Επανακωδικοποίηση για μέγιστη συμβατότητα.
Επιβεβαίωση πριν την εκτέλεση: Σας δείχνει μια σύνοψη των επιλογών σας πριν ξεκινήσει.
🖼️ Πώς Λειτουργεί στην Πράξη
Αντί να γράφετε περίπλοκες εντολές, απλά εκτελείτε το script και ακολουθείτε τον διάλογο:
🎬 Απλό & Αξιόπιστο Video Cutter
--------------------------------------------------
🔗 Δώσε το τοπικό αρχείο ή το URL του stream: my_awesome_movie.mkv
Επιλέξτε μέθοδο κοψίματος:
[1] Γρήγορη Αντιγραφή (Ταχύτατη, διατηρεί την αρχική ποιότητα)
[2] Καλύτερη Ποιότητα (Πιο αργή, ιδανική για μέγιστη συμβατότητα)
Επιλογή [1]: 1
🕒 Χρόνος έναρξης (HH:MM:SS) ή [Enter] για την αρχή: 00:10:25
🕔 Χρόνος λήξης (HH:MM:SS) ή [Enter] για το τέλος: 00:11:30
💾 Όνομα αρχείου εξόδου [προεπιλογή: my_clip.mp4]: best_scene.mkv
--------------------------------------------------
Επιβεβαίωση στοιχείων...
Είσοδος: my_awesome_movie.mkv
Έναρξη: 00:10:25
Λήξη: 00:11:30
Μέθοδος: Γρήγορη Αντιγραφή
Έξοδος: best_scene.mkv
--------------------------------------------------
Πατήστε [Enter] για να ξεκινήσετε ή [Ctrl+C] για ακύρωση...
Το script σας δίνει δύο επιλογές, κάθε μία με τα δικά της πλεονεκτήματα:
1. Γρήγορη αντιγραφή (Fast Copy)
Χρησιμοποιεί την παράμετρο -c copy του FFMPEG.
✅Πλεονεκτήματα: Είναι απίστευτα γρήγορη και δεν υπάρχει καμία απολύτως απώλεια ποιότητας.
❌Μειονεκτήματα: Το κόψιμο μπορεί να μην είναι 100% ακριβές στο καρέ, ειδικά σε αρχεία με περίεργη κωδικοποίηση.
2. Καλύτερη ποιότητα (Best Quality)
Κάνει επανακωδικοποίηση του βίντεο και του ήχου.
✅Πλεονεκτήματα: Το κόψιμο είναι απόλυτα ακριβές. Δημιουργεί ένα νέο, "καθαρό" αρχείο με υψηλή συμβατότητα, ιδανικό για ανέβασμα στο διαδίκτυο.
❌Μειονεκτήματα: Είναι σημαντικά πιο αργό, καθώς απαιτεί επεξεργαστική ισχύ.
Συμπέρασμα
Το FFMPEG είναι ένα φανταστικό εργαλείο, αλλά για επαναλαμβανόμενες εργασίες όπως το γρήγορο κόψιμο βίντεο, ένα απλό script μπορεί να εξοικονομήσει πολύ χρόνο και κόπο. Αυτό το διαδραστικό script γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ της δύναμης του FFMPEG και της ανάγκης για μια απλή, φιλική προς τον χρήστη εμπειρία.
Δοκιμάστε το την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να κόψετε ένα βίντεο και πείτε μας τη γνώμη σας! Η συνεισφορά είναι πάντα ευπρόσδεκτη.
Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ σε συνεργασία με το Εργαστήριο Διαχείρισης και Βέλτιστου Σχεδιασμού Δικτύων Τηλεματικής (NETMODE – https://www.netmode.ntua.gr/). διοργανώνει την Πέμπτη 13/11/2025 στις 12:00 ένα hands-on workshop για το Nix package manager και το NixOS.
Αν βαρεθήκατε τα χρονοβόρα set up , τα περίπλοκα configurations, το περίφημο: “στο δικό μου PC δουλεύει” καθώς και τα broken updates , αυτό το workshop είναι για σας
Περιγραφή:
Ένα hands-on workshop που θα σας μάθει το Nix package manager και το NixOS . Θα γνωρίσουμε βήμα προς βήμα:
πώς προέκυψε το Nix package manager και πιο πρόβλημα ήρθε να λύσει
Τα βασικότερα πλεονεκτήματά του (καθώς και τα μειονεκτήματά του)
Όλες τις βασικές λειτουργίες του Nix package manager [ nix-build, nix-shell, nix-env ]
Τo NixOS Linux distro και τις διαφορές του από τα παραδοσιακά distros
Πώς το NixOS γίνεται Modular & Declarative [ NixOS modules, system configuration options ]
Τα Nix Flakes: To πιο μοντέρνο Nix project structure
Για όλα τα ανωτέρω θα εκτελέσουμε live παραδείγματα αρχικά σε ένα Ubuntu VM προκειμένου οι συμμετέχοντες να δουν και να χρησιμοποιήσουν το Nix package manager σε ένα γνώριμο περιβάλλον και στη συνέχεια σε ένα NixOS VM ώστε να βιώσουν όλοι τα πραγματικά πλεονεκτήματα του NixOS. Επίσης, για να είναι ακόμη πιο ρεαλιστικά τα σενάρια θα δείξουμε πώς χτίστηκε ένα πραγματικό project βασισμένο σε NixOS αλλά και live αλλαγές σε έναν production server με NixOS!
Τέλος για τη διευκόλυνση των παρευρισκόμενων, θα είναι διαθέσιμα πριν την έναρξη του workshop όλα τα αρχεία καθώς και τα VMs που θα χρησιμοποιηθούν.
Οι εκδηλώσεις δεν σταματούν καθώς αυτήν την εβδομάδα πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για τις ανοιχτές τεχνολογίες και την καινοτομία! Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ) σας προτείνει να τις παρακολουθήσετε και να τις διαδώσετε. Μπορείτε επίσης να δείτε περισσότερες εκδηλώσεις για τις επόμενες εβδομάδες ή να καταχωρίσετε τη δική σας εκδήλωση στο: https://ellak.gr/events.
Από το 2016, οι αρχές FAIR — ότι τα δεδομένα πρέπει να είναι Εντοπίσιμα (Findable), Προσβάσιμα (Accessible), Διαλειτουργικά (Interoperable) και Επαναχρησιμοποιήσιμα (Reusable) — αποτελούν το θεμέλιο της υπεύθυνης διαχείρισης ανοικτών δεδομένων. Ιδίως στην κοινότητα της ανοικτής επιστήμης, το FAIR διαμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο δημοσιεύουμε, μοιραζόμαστε και επαναχρησιμοποιούμε επιστημονικά και δημόσια δεδομένα· έφερε μια ... Read more
Εάν θέλεις να λαμβάνεις κάθε μήνα το ενημερωτικό δελτίο για τις Ανοιχτές Τεχνολογίες καταχώρησε εδώ (https://newsletters.ellak.gr/?p=subscribe&id=) το email σου. Το ενημερωτικό δελτίο στέλνεται κάθε μήνα σε πάνω από 60.000 παραλήπτες.
Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ μαζί με 39 ακόμα οντότητες ζητούν τη Χρηματοδότηση της Συντήρησης Ανοιχτού Λογισμικού για την Ασφάλεια της Ψηφιακής Υποδομής της Ευρώπης μέσω ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Τεχνολογικής Ανεξαρτησίας Ένας νέος συνασπισμός ηγετών από τη βιομηχανία, τις εταιρίες ανοιχτού λογισμικού και την κοινωνία των πολιτών ζητά την επένδυση 350 εκατομμυρίων ευρώ για τη συντήρηση κρίσιμου λογισμικού ανοιχτού κώδικα που υποστηρίζει την ψηφιακή υποδομή της Ευρώπης.
Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ) και το Linux Professional Institute (LPI) είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουν ότι υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας (MoU) για να συνεργαστούν στην προετοιμασία εκπαιδευόμενων στην Ελλάδα προκειμένου αυτοί να σταδιοδρομήσουν στο ανοιχτό λογισμικό μέσω ολοκληρωμένων προγραμμάτων σπουδών και πιστοποίησης σε Linux και Ελεύθερο και Ανοιχτό Λογισμικό (ΕΛ/ΛΑΚ).
Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το ιδρυτικό συνέδριο του Δικτύου Συνεργασίας για την Προστασία και Προώθηση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατά την Ανάπτυξη και Χρήση Συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ελλάδα, με προσωρινό τίτλο Greek Artificial Intelligence Network – GAIN.
Ο Αυστριακός Στρατός ολοκλήρωσε με επιτυχία τη μετάβασή του σε λύσεις ανοιχτού κώδικα, σηματοδοτώντας μια ιστορική καμπή για την ψηφιακή ανεξαρτησία του οργανισμού. Η μετάβαση αυτή δεν περιορίστηκε απλώς στην αντικατάσταση εμπορικών εφαρμογών, αλλά συνοδεύτηκε από ενεργή συμμετοχή της στρατιωτικής τεχνολογικής ομάδας στην ανάπτυξη των ίδιων των έργων ανοιχτού λογισμικού.
Η έκθεση του OSOR χαρτογραφεί την πρόοδο των εθνικών πολιτικών ανοιχτού κώδικα (OSS) και των νομικών πλαισίων στην ΕΕ και διεθνώς. Το συμπέρασμα είναι σαφές: ο ανοιχτός κώδικας παύει να είναι «τεχνική επιλογή» και μετατρέπεται σε εργαλείο κυριαρχίας, διαφάνειας και αποτελεσματικότητας στη δημόσια διοίκηση. (Interoperable Europe Portal)
Το νέο βιβλίο του SHARE Foundation, με τίτλο «A Privacy Nightmare: Understanding Spyware», επιχειρεί μια συνολική αποτύπωση ενός από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα της ψηφιακής εποχής: τη συστηματική χρήση λογισμικού κατασκοπείας (spyware) από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς. Μέσα από τεχνική, νομική και πολιτική ανάλυση, το βιβλίο αποκαλύπτει όχι μόνο τους μηχανισμούς λειτουργίας του spyware, αλλά κυρίως τις βαθιές επιπτώσεις του στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη δημοκρατική διακυβέρνηση.
Το Cloud Sovereignty Framework της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (έκδοση 1.2 – Σεπτέμβριος 2025) θεσπίζει ένα τυποποιημένο και μετρήσιμο πλαίσιο αξιολόγησης των υπηρεσιών cloud ως προς την κυριαρχία τους. Μέχρι πρόσφατα, η έννοια της «ψηφιακής ανεξαρτησίας» βασιζόταν σε γενικές αρχές. Πλέον, το πλαίσιο αυτό μετατρέπει τις αρχές σε συγκεκριμένους δείκτες και κριτήρια αξιολόγησης.
Στις 29 Οκτωβρίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη δημιουργία του Digital Commons EDIC (European Digital Infrastructure Consortium), ενός νέου θεσμού που επιτρέπει στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναπτύσσουν, να λειτουργούν και να διαχειρίζονται από κοινού διασυνοριακές ψηφιακές υποδομές. Το EDIC φέρει έδρα το Παρίσι και έχει ως ιδρυτικά μέλη τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και την Ιταλία, ενώ άλλα κράτη, μεταξύ των οποίων το Λουξεμβούργο, η Σλοβενία και η Πολωνία, έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής.
Το 2025 συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη ισχύος της Digital Markets Act (DMA), της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σχεδιάστηκε για να περιορίσει την υπερβολική δύναμη των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών και να διαμορφώσει ένα πιο δίκαιο και ανταγωνιστικό ψηφιακό περιβάλλον. Από την πρώτη στιγμή, η DMA χαρακτηρίστηκε ως μια «ιστορική στιγμή» για την ψηφιακή Ευρώπη. Ωστόσο, η εφαρμογή του φέρνει στο φως τόσο σημαντικές επιτυχίες όσο και σοβαρές αδυναμίες. Στην καρδιά της συζήτησης βρίσκεται η αρχή της Ουδετερότητας Συσκευών (Device Neutrality), η οποία υπόσχεται να απελευθερώσει τους χρήστες από τα «δεσμά» των κλειστών οικοσυστημάτων.
Η ευρωπαϊκή δημοκρατία δέχεται επίθεση από δύο κατευθύνσεις. Από ανατολάς, ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξαπολύει μαζικές εκστρατείες παραπληροφόρησης που στοχεύουν να αλλοιώσουν εκλογές και να διαβρώσουν τις φιλοουκρανικές πλειοψηφίες στα ευρωπαϊκά όργανα. Από δυσμάς, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απειλεί με εμπορικά αντίποινα, εάν η Ευρώπη επιμείνει να εφαρμόζει τους δικούς της κανόνες στο ψηφιακό πεδίο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει εδώ και χρόνια έναν φιλόδοξο στόχο: τη δημιουργία ενός Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (European Research Area – ERA), ενός πλαισίου όπου η γνώση, η καινοτομία και η επιστήμη θα κυκλοφορούν ελεύθερα, χωρίς νομικά ή διοικητικά εμπόδια. Ωστόσο, αυτό το όραμα απέχει ακόμη πολύ από την υλοποίησή του. Το Policy Paper #23, που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 2025 από το Communia Association, υπογραμμίζει ότι το ισχύον ευρωπαϊκό πλαίσιο πνευματικής ιδιοκτησίας εμποδίζει σοβαρά τη διενέργεια σύγχρονης επιστημονικής έρευνας, ιδιαίτερα σε διακρατικό επίπεδο.
Η παγκόσμια κοινότητα της ανοικτής διακυβέρνησης συναντήθηκε στη Βιτόρια-Γκαστέις, την πρωτεύουσα της χώρας των Βάσκων, στις 6–10 Οκτωβρίου 2025 και έστειλε ένα επίμονο μήνυμα: λιγότερα συνθήματα, περισσότερη εφαρμογή. Η κλίμακα της συνάντησης – πάνω από 2.000 συμμετέχοντες από δεκάδες χώρες – δεν κάλυψε τις αντιφάσεις της εποχής· τις έφερε στο προσκήνιο
Η Οδηγία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στην Ψηφιακή Ενιαία Αγορά (DSM Directive) αποτέλεσε ένα από τα πιο φιλόδοξα νομοθετικά εγχειρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεταξύ των διατάξεών της, το Άρθρο 8 υποσχόταν να ανοίξει το δρόμο για την ελεύθερη ψηφιακή πρόσβαση στην πολιτιστική μας κληρονομιά — έργα που βρίσκονται εκτός εμπορικής εκμετάλλευσης, αλλά έχουν τεράστια αξία για τη συλλογική μνήμη και την έρευνα. Ωστόσο, λίγα χρόνια μετά την εφαρμογή του, η πραγματικότητα αποδεικνύει πως το Άρθρο 8 απέτυχε να εκπληρώσει την υπόσχεσή του.
Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs) έχουν μετασχηματίσει τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με την τεχνητή νοημοσύνη. Από τα εμπορικά chatbots όπως το ChatGPT και το Gemini έως τα ανοιχτά μοντέλα όπως το Meltemi, το Krikri και το Open Assistant, η συζήτηση για τη διαφάνεια, τη δημοκρατία της γνώσης και τον έλεγχο των δεδομένων έχει γίνει κεντρική. Ωστόσο, όσο προχωρημένη κι αν είναι η τεχνολογία, κανένα μοντέλο δεν είναι ακόμη πλήρως ανοιχτό, με την αυστηρή επιστημονική έννοια του όρου.
Ο τρίτος και τελευταίος τόμος του Use Case Observatory σηματοδοτεί την ολοκλήρωση μιας τριετούς ερευνητικής προσπάθειας για την κατανόηση του πώς τα Ανοικτά Δεδομένα μεταμορφώνουν την Ευρώπη. Δημοσιευμένος από το European Data Portal και υλοποιημένος από το Publications Office της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο τόμος αυτός συνοψίζει τα αποτελέσματα μιας μακροχρόνιας μελέτης που παρακολούθησε 13 περιπτώσεις χρήσης ανοικτών δεδομένων την περίοδο 2022–2025.
Για να απαντήσει σε αυτή την πρόκληση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε τον Σεπτέμβριο του 2024 τον Χώρο Δεδομένων Δημοσίων Προμηθειών (Public Procurement Data Space – PPDS), έναν νέο ευρωπαϊκό κόμβο που φιλοδοξεί να συνδέσει όλες τις βάσεις δεδομένων δημοσίων προμηθειών – από το ευρωπαϊκό σύστημα TED (Tenders Electronic Daily) μέχρι τα εθνικά μητρώα.
Η είδηση ότι η γαλλική διυπουργική ψηφιακή διεύθυνση DINUM έγινε το πρώτο κυβερνητικό μέλος του Matrix.org Foundation δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό ορόσημο, είναι μια καθαρή σήμανση ζήτησης για ανοικτές, ασφαλείς και διαλειτουργικές υποδομές επικοινωνίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το Matrix, ήδη βάση του Tchap για τους Γάλλους δημόσιους λειτουργούς, επιλέχθηκε για ασφάλεια, διαφάνεια και ψηφιακή κυριαρχία, ιδιότητες που μειώνουν την εξάρτηση από κλειστές πλατφόρμες εκτός Ευρώπης.
Tο Scientix, η πανευρωπαϊκή κοινότητα για την εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες, την Τεχνολογία, τη Μηχανική και τα Μαθηματικά (STEM), υποδέχεται το 2025 με ένα ανανεωμένο πρόσωπο και έναν ακόμη πιο σύγχρονο ψηφιακό προσανατολισμό.
Ο Νοέμβριος στη Βικιπαίδεια είναι παραδοσιακά μήνας αφιερωμένος στην Ασία. Έτσι και φέτος καθ’ όλη τη διάρκεια του Νοεμβρίου γράφουμε λήμματα αφιερωμένα στις χώρες της Ασίας, στον πολιτισμός της και τους ανθρώπους της. Σε όσους συμμετέχοντες δημιουργήσουν τουλάχιστον 4 λήμματα, θα απονεμηθεί ένα αστέρι, ενώ θα λάβουν και μία ταχυδρομική κάρτα (καρτ ποστάλ) από μία από τις μία από τις ασιατικές κοινότητες που συμμετέχουν στο διαγωνισμό. Ο χρήστης που θα δημιουργήσει τα περισσότερα λήμματα στα ελληνικά, εκτός από την κάρτα, θα λάβει ένα υπογεγραμμένο πιστοποιητικό από μία από τις ασιατικές κοινότητες. Το ελληνικό σκέλος του διαγωνισμού διοργανώνεται για έβδομη συνεχή χρονιά από το Wikimedia Community User Group Greece.
Η καρδιά της παγκόσμιας κοινότητας του Ubuntu χτύπησε δυνατά και στη Θεσσαλονίκη, καθώς το Σάββατο 25 Οκτωβρίου, η τοπική κοινότητα μαζί με την Ομάδα Ανοικτού Λογισμικού του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, γιόρτασαν τη νέα έκδοση Ubuntu 25.10 και συμμετείχε στο παγκόσμιο συνέδριο Ubuntu Summit με τη δική της εκδήλωση. Ακολουθώντας τη νέα, υβριδική μορφή του συνεδρίου, όπου το κεντρικό γεγονός έλαβε χώρα στο Λονδίνο στις 23-24 Οκτωβρίου, οι λάτρεις του ανοιχτού λογισμικού στη Θεσσαλονίκη διοργάνωσαν ένα επιτυχημένο “Ubuntu Summit Extended” στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Η εκδήλωση αποτέλεσε μια μοναδική ευκαιρία για τα μέλη της κοινότητας να συνδεθούν με το παγκόσμιο πνεύμα του συνεδρίου, να ενημερωθούν για τις τελευταίες εξελίξεις στο οικοσύστημα του Ubuntu και, φυσικά, να γιορτάσουν την κυκλοφορία της νέας έκδοσης.
Μια βουτιά στη γνώση από το Λονδίνο
Η βραδιά ξεκίνησε στο Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όπου οι παρευρισκόμενοι συγκεντρώθηκαν για να παρακολουθήσουν μαγνητοσκοπημένες ομιλίες από το κεντρικό συνέδριο. Η αρχή έγινε με την εναρκτήρια ομιλία του ιδρυτή της Canonical και του Ubuntu, Mark Shuttleworth. Μέσα από τα λόγια του, η κοινότητα της Θεσσαλονίκης συνδέθηκε απευθείας με το όραμα και τους μελλοντικούς στόχους του Ubuntu, νιώθοντας τον παλμό των εξελίξεων.
Αμέσως μετά, το ενδιαφέρον στράφηκε σε ένα ασυνήθιστο και συναρπαστικό θέμα με την ομιλία “DOOM in space” από τον Ólafur Waage. Ο ομιλητής παρουσίασε την απίστευτη ιστορία του εγχειρήματος να παιχτεί το κλασικό βιντεοπαιχνίδι DOOM σε έναν δορυφόρο, αναλύοντας τις τεχνικές και υλικοτεχνικές προκλήσεις που αντιμετώπισε η ομάδα του σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος.
Release Party για το Ubuntu 25.10 “Questing Quokka”
Μετά την ολοκλήρωση των προβολών, η γιορτή μεταφέρθηκε σε ένα κοντινό μαγαζί για το καθιερωμένο release party. Σε μια πιο χαλαρή ατμόσφαιρα, με άφθονα λουκάνικα και αναψυκτικά, η συζήτηση άναψε γύρω από τη νέα έκδοση Ubuntu 25.10, με την κωδική ονομασία “Questing Quokka”, η οποία κυκλοφόρησε επίσημα στις 9 Οκτωβρίου 2025.
Τα μέλη της κοινότητας αντάλλαξαν απόψεις για τα νέα τεχνολογικά χαρακτηριστικά που φέρνει η έκδοση. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις σημαντικές βελτιώσεις ασφαλείας, όπως η υιοθέτηση εργαλείων βασισμένων στη γλώσσα προγραμματισμού Rust, όπως τα sudo-rs και uutils, που ενισχύουν την ασφάλεια της μνήμης του συστήματος. Συζητήθηκαν επίσης οι αναβαθμίσεις στην απόδοση χάρη στον νέο πυρήνα Linux 6.17 και η ανανεωμένη εμπειρία επιφάνειας εργασίας που προσφέρει το GNOME 49, με νέες εφαρμογές όπως ο προβολέας εικόνων Loupe και ο εξομοιωτής τερματικού Ptyxis. Παράλληλα, τέθηκαν επί τάπητος ιδέες και προτάσεις για ενδιαφέροντα project που μπορεί να οργανώσει η ομάδα ανοιχτού λογισμικού του πανεπιστημίου στο άμεσο μέλλον.
Η ημερομηνία της 25ης Οκτωβρίου αποδείχθηκε ιδανική, επιτρέποντας στην τοπική κοινότητα να ευθυγραμμιστεί με το παγκόσμιο γεγονός (25.10), συνδυάζοντας τη μάθηση με τη διασκέδαση και την κοινωνικοποίηση.
Η επιτυχημένη αυτή βραδιά δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη υποστήριξη της Canonical, την οποία η κοινότητα της Θεσσαλονίκης ευχαριστεί θερμά για τη χορηγία τόσο του παγκόσμιου Summit όσο και του τοπικού Release Party.
Το παράδειγμα του SEMIC 2025 και η σημασία των ανοιχτών προτύπων για μια πιο συνεργατική, αποδοτική και δημοκρατική Ευρώπη
Η διαλειτουργικότητα αποτελεί σήμερα το θεμέλιο μιας σύγχρονης, ανοιχτής και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης στην Ευρώπη. Το ανοιχτό λογισμικό και τα ανοιχτά πρότυπα δεν είναι απλώς τεχνολογικές επιλογές, είναι στρατηγικές επιλογές δημοκρατίας, διαφάνειας και καινοτομίας. Το SEMIC 2025, η ετήσια ευρωπαϊκή συνάντηση για τη σημασιολογική και τεχνική διαλειτουργικότητα, αναδεικνύει ακριβώς αυτή τη μετάβαση: από απομονωμένα πληροφοριακά συστήματα σε συνεργατικά δίκτυα δεδομένων και υπηρεσιών, όπου κάθε δημόσια διοίκηση αποτελεί κόμβο μιας ενιαίας ευρωπαϊκής ψηφιακής αρχιτεκτονικής.
Η Διαλειτουργικότητα ως Δημόσιο Αγαθό
Στην εποχή της ψηφιακής διακυβέρνησης, τα δεδομένα, οι πλατφόρμες και οι εφαρμογές είναι η νέα υποδομή του κράτους. Όμως, χωρίς κοινά πρότυπα και χωρίς ανοιχτά συστήματα, η συνεργασία μεταξύ υπουργείων, περιφερειών και κρατών-μελών παραμένει δύσκολη, αργή και δαπανηρή. Το ανοιχτό λογισμικό δίνει τη λύση: επιτρέπει στις δημόσιες διοικήσεις να μοιράζονται κώδικα, πρότυπα και εργαλεία χωρίς περιορισμούς πνευματικής ιδιοκτησίας, να ανακυκλώνουν λύσεις και να μειώνουν τα κόστη ανάπτυξης και συντήρησης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσα από πρωτοβουλίες όπως το Interoperable Europe Portal, η Interoperable Europe Academy και το SEMIC, προωθεί ένα οικοσύστημα ανοιχτών προτύπων και κοινοτήτων λογισμικού. Αυτές οι πλατφόρμες επιτρέπουν σε διοικήσεις, επιχειρήσεις και πανεπιστήμια να συνεργάζονται για τη δημιουργία κοινών υποδομών δεδομένων, βασισμένων σε ανοιχτές τεχνολογίες, σημασιολογία και Τεχνητή Νοημοσύνη.
SEMIC 2025: «Interoperability for Impact»
Το SEMIC 2025, που διοργανώνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποτελεί τη σημαντικότερη ετήσια συνάντηση για τη διαλειτουργικότητα στον δημόσιο τομέα της ΕΕ. Με θέμα «Interoperability for Impact», συγκεντρώνει πολιτικούς υπεύθυνους, αρχιτέκτονες δεδομένων, τεχνικούς εμπειρογνώμονες και ακαδημαϊκούς από όλη την Ευρώπη, για να συζητήσουν πώς τα ανοιχτά πρότυπα και το ανοιχτό λογισμικό μετατρέπουν τη συνεργασία σε καθημερινή πρακτική.
Στο SEMIC EXPO, οι συμμετέχοντες συναντούν ομάδες έργων και οργανισμούς που σχεδιάζουν το μέλλον της ψηφιακής διοίκησης:
το Interoperable Europe Community,
το Joint Research Centre (JRC),
τη DG DIGIT και το DG CNECT,
και καινοτόμες εταιρείες που αξιοποιούν σημασιολογικά μοντέλα και τεχνητή νοημοσύνη για την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας και της διαφάνειας.
Εκεί παρουσιάζονται πρακτικά παραδείγματα για το πώς οι ευρωπαϊκές διοικήσεις υλοποιούν κοινές αρχιτεκτονικές, πλατφόρμες GovTech και data spaces, δημιουργώντας ένα ενιαίο ευρωπαϊκό οικοσύστημα που βασίζεται σε ανοιχτά πρότυπα, ανοιχτό λογισμικό και κοινές γλώσσες δεδομένων.
Ανοιχτό Λογισμικό και Ευρωπαϊκή Συνεργασία
Η χρήση ανοιχτού λογισμικού στις δημόσιες διοικήσεις δεν ενισχύει μόνο τη διαλειτουργικότητα αλλά και τη δημοκρατική λογοδοσία. Με κοινόχρηστο κώδικα, τεκμηριωμένες διαδικασίες και συμμετοχική διακυβέρνηση, οι δημόσιες υπηρεσίες μπορούν να λειτουργούν με διαφάνεια και αξιοπιστία, αποφεύγοντας τον εγκλωβισμό σε κλειστά εμπορικά οικοσυστήματα.
Η διαλειτουργικότητα μέσω ανοιχτών προτύπων και λύσεων ανοιχτού λογισμικού μειώνει τον χρόνο υλοποίησης πολιτικών, διευκολύνει την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ κρατών και ενισχύει την ευρωπαϊκή ψηφιακή κυριαρχία, μια από τις βασικές προτεραιότητες της Ψηφιακής Δεκαετίας 2030.
Παράλληλα, η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, πανεπιστημίων και κοινοτήτων ανοιχτού λογισμικού, δημιουργεί τοπικές ευκαιρίες καινοτομίας σε κάθε κράτος-μέλος, ενισχύοντας την περιφερειακή ανάπτυξη και τη συμμετοχική ψηφιακή μετάβαση.
Η Ελλάδα και το μέλλον της διαλειτουργικότητας
Για την Ελλάδα, η συμμετοχή με συμμετοχή έργα και δράσεις στο πλαίσιο του Interoperable Europe μπορεί να επιταχύνει τον εκσυγχρονισμό του δημοσίου τομέα, να ενισχύσει τη διασύνδεση των βάσεων δεδομένων, και να επιτρέψει τη δημιουργία ευρωπαϊκών υπηρεσιών μιας στάσης για πολίτες και επιχειρήσεις.
Η ΕΕΛΛΑΚ, με την τεχνογνωσία της στα ανοιχτά πρότυπα και το ανοιχτό λογισμικό και τη συνεργασία με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, μπορεί να αποτελέσει στρατηγικό εταίρο σε αυτή τη διαδικασία. Μέσω της ανάπτυξης κοινών ψηφιακών υποδομών και της εκπαίδευσης στελεχών, μπορεί να συμβάλει στην εναρμόνιση των ελληνικών συστημάτων με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και να ενισχύσει τη συμμετοχή της χώρας στην οικοδόμηση της Interoperable Europe.
Προς μια Ευρώπη Ανοιχτών Προτύπων και Συνεργασίας
Το SEMIC 2025 δεν είναι απλώς μια τεχνολογική διοργάνωση. Είναι μια πολιτική και θεσμική δέσμευση για μια Ευρώπη που βασίζει τη δύναμή της στη συνεργασία, την ανοιχτότητα και τη γνώση. Η διαλειτουργικότητα δεν είναι πια τεχνικό ζητούμενο, αλλά δημοκρατική αναγκαιότητα, και το ανοιχτό λογισμικό αποτελεί το εργαλείο με το οποίο οι ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις μπορούν να υπηρετούν πιο αποτελεσματικά, δίκαια και διαφανώς τους πολίτες τους.
Πώς η ανοιχτή και συνεργατική καινοτομία δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις τοπικές οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Το Ανοιχτό Λογισμικό δεν είναι απλώς μια τεχνική προσέγγιση — είναι μια οικονομική και κοινωνική στρατηγική. Από το Linux και το Apache μέχρι το Kubernetes και την Python, εκατομμύρια άνθρωποι και οργανισμοί συνδημιουργούν λογισμικό που αποτελεί τη βάση της σύγχρονης ψηφιακής ζωής. Αυτό το «πειραματικό χάος», όπως το αποκαλούν πολλοί, είναι στην πραγματικότητα ένα οικοσύστημα συλλογικής νοημοσύνης που μετατρέπει την πολυφωνία σε καινοτομία και τη διαφοροποίηση σε ανθεκτικότητα.
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ανοιχτό Λογισμικό και τα Ψηφιακά Κοινά (Digital Commons) αποτελούν πλέον θεμέλιο της νέας βιομηχανικής και ψηφιακής πολιτικής. Με πρωτοβουλίες όπως το Digital Commons EDIC, η ΕΕ επενδύει σε ανοικτές, διαλειτουργικές και κυρίαρχες τεχνολογίες, επιτρέποντας στις περιφέρειες και στους τοπικούς φορείς να οικοδομήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα με ευρωπαϊκές αξίες, διαφάνεια, συνεργασία και βιωσιμότητα.
Από το “χάος” στη δημιουργική συνεργασία
Η δύναμη του ανοιχτού λογισμικού έγκειται στην ικανότητά του να μετατρέπει το χάος σε συντονισμό. Η αποκεντρωμένη φύση του, όπου “όποιος κάνει τη δουλειά παίρνει και τις αποφάσεις” (do-ocracy), επιτρέπει γρήγορη αντίδραση και προσαρμογή. Κάθε φορά που μια κοινότητα λογισμικού αντιμετωπίζει κρίση, δεν καταρρέει, εξελίσσεται. Αυτή η αρχή της «αντι-εύθραυστης ανάπτυξης» (antifragility) έχει άμεση εφαρμογή στις τοπικές οικονομίες: περιφέρειες που επενδύουν σε ανοιχτά ψηφιακά έργα αποκτούν ευελιξία, ανθεκτικότητα και αυτονομία, χωρίς εξάρτηση από μονοπωλιακές πλατφόρμες.
Τοπική Οικονομία και Ψηφιακά Κοινά: Μια σχέση αμοιβαίας ενίσχυσης
Κάθε περιφέρεια της ΕΕ διαθέτει τις δικές της προτεραιότητες, μεταποίηση, ενέργεια, αγροδιατροφή, τουρισμό, πολιτισμό, υγεία. Τα Ψηφιακά Κοινά (όπως ανοικτά δεδομένα, πλατφόρμες διαλειτουργικότητας, λογισμικό για δημόσιες υπηρεσίες) μπορούν να αποτελέσουν πολλαπλασιαστή ανάπτυξης σε κάθε έναν από αυτούς τους τομείς.
Με άλλα λόγια, το Ανοιχτό Λογισμικό λειτουργεί ως κοινό έδαφος συνεργασίας ανάμεσα σε τοπικές επιχειρήσεις, ερευνητικά ιδρύματα και δημόσιες αρχές, δημιουργεί οικοσυστήματα καινοτομίας που παραμένουν στην περιφέρεια, αντί να εξάγονται σε κλειστές πλατφόρμες εκτός Ευρώπης.
Η Διακυβέρνηση ως Εργαλείο Οικονομικής Ανθεκτικότητας
Η καλή διακυβέρνηση στα έργα ανοιχτού λογισμικού είναι ό,τι η «νευρική λειτουργία» για τον οργανισμό: ορίζει ποιος αποφασίζει, πώς λύνονται οι συγκρούσεις, πώς διασφαλίζεται η συνέχεια. Αυτή η οργανωτική σοφία μπορεί να μεταφερθεί σε περιφερειακές δομές, από τα επιμελητήρια και τις αναπτυξιακές εταιρείες μέχρι τις κοινοπραξίες Μικρό Μεσαίων Επιχειρήσεων. Οι περιφέρειες που υιοθετούν μοντέλα συλλογικής διακυβέρνησης στα ψηφιακά τους έργα μπορούν να δημιουργήσουν ένα αντι-εύθραυστο οικοσύστημα καινοτομίας, ικανό να επιβιώνει και να εξελίσσεται μέσα από κρίσεις.
Η ευκαιρία για τις ελληνικές περιφέρειες και την ΕΕΛΛΑΚ
Η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τη δυναμική των Ψηφιακών Κοινών(Digital Commons) για να ενισχύσει τις τοπικές οικονομίες της με βάση το μοντέλο της ανοιχτής και συνεργατικής καινοτομίας. Η ΕΕΛΛΑΚ, σε συνεργασία με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και περιφερειακούς φορείς, μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο:
Στην ανάπτυξη ανοικτών ψηφιακών εργαλείων για δήμους και επιχειρήσεις.
Στη δημιουργία τοπικών “Digital Commons Hubs” σε κάθε Περιφέρεια.
Στην εκπαίδευση επαγγελματιών και δημόσιων υπαλλήλων σε θέματα ανοιχτής τεχνολογίας, διακυβέρνησης και ασφάλειας.
Στη σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή, δημιουργώντας γέφυρες ανάμεσα στην πανεπιστημιακή γνώση και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα.
Έτσι, κάθε ελληνική Περιφέρεια μπορεί να γίνει κόμβος καινοτομίας, να μειώσει την τεχνολογική εξάρτηση και να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη νέα ευρωπαϊκή οικονομία των ψηφιακών κοινών.
Από την ανθεκτικότητα στην αντι-ευθραυστότητα
Το ανοιχτό λογισμικό δεν είναι μόνο πιο ανθεκτικό, είναι αντι-εύθραυστο: μαθαίνει, προσαρμόζεται και εξελίσσεται μέσα από τις δυσκολίες. Με σωστή διακυβέρνηση, συνεργασία και επένδυση σε ψηφιακά κοινά, η Ευρώπη μπορεί να μετατρέψει τη διαφορετικότητα των περιφερειών της σε πλεονέκτημα. Και η Ελλάδα, με θεσμούς όπως η ΕΕΛΛΑΚ, μπορεί να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της μετάβασης, όπου η τεχνολογία υπηρετεί την κοινωνία, και όχι το αντίστροφο.
Το Fedora Project ανακοίνωσε την επίσημη κυκλοφορία του Fedora Linux 43, της τελευταίας έκδοσης μιας από τις πιο καινοτόμες διανομές Linux. Η νέα έκδοση φέρνει μια πληθώρα βελτιώσεων και νέων χαρακτηριστικών που υπόσχονται μια πιο ομαλή, γρήγορη και ασφαλή εμπειρία για προγραμματιστές, διαχειριστές συστημάτων και απλούς χρήστες.
Το Fedora Linux 43, που κυκλοφόρησε στις 28 Οκτωβρίου 2025, ενσωματώνει τις τελευταίες τεχνολογίες του ανοιχτού κώδικα, επιβεβαιώνοντας τη φήμη του Fedora ως μιας πλατφόρμας που βρίσκεται πάντα στην αιχμή της τεχνολογίας.
Βασικά νέα χαρακτηριστικά και βελτιώσεις
GNOME 49 και αποκλειστική χρήση Wayland: Η έκδοση Workstation του Fedora 43 έρχεται με το ολοκαίνουργιο περιβάλλον εργασίας GNOME 49. Η πιο σημαντική αλλαγή είναι η πλήρης μετάβαση στο Wayland, καθώς τα πακέτα για το παλαιότερο X11 έχουν αφαιρεθεί. Αυτή η μετάβαση, που σχεδιαζόταν για σχεδόν μια δεκαετία, υπόσχεται ομαλότερη απόδοση γραφικών, βελτιωμένη ασφάλεια και καλύτερη συμβατότητα με σύγχρονο υλικό, ειδικά σε συστήματα με πολλαπλές οθόνες ή υψηλής ανάλυσης. Οι χρήστες θα παρατηρήσουν άμεσα πιο καθαρές εικόνες και λιγότερο “screen tearing” χάρη στο triple buffering.
Linux Kernel 6.17: Στην καρδιά του Fedora 43 χτυπά ο νέος πυρήνας Linux 6.17, ο οποίος παρέχει βελτιωμένη υποστήριξη υλικού και αυξημένη απόδοση. Οι επεξεργαστές AMD Ryzen επωφελούνται από την εξυπνότερη κατανομή φόρτου εργασίας, ενώ τα συστήματα Intel βλέπουν βελτιώσεις στον πολυνηματικό προγραμματισμό και υποστήριξη για νεότερες κάμερες web.
Αναβαθμισμένο εργαλείο εγκατάστασης Anaconda WebUI: Το Anaconda WebUI, το σύγχρονο και βασισμένο σε web τεχνολογίες εργαλείο εγκατάστασης, είναι πλέον το προεπιλεγμένο για όλες τις εκδόσεις (Spins) του Fedora 43. Αυτό δημιουργεί μια ενιαία και μοντέρνα εμπειρία εγκατάστασης σε όλη τη γκάμα των προϊόντων Fedora.
Ενισχυμένη ασφάλεια με RPM 6.0: Το Fedora 43 είναι η πρώτη έκδοση που περιλαμβάνει το RPM 6.0, τη νέα μεγάλη έκδοση του συστήματος διαχείρισης πακέτων. Το RPM 6.0 φέρνει σημαντικές βελτιώσεις στην ασφάλεια, όπως την υποστήριξη για πολλαπλές ψηφιακές υπογραφές ανά πακέτο και για κλειδιά OpenPGP v6, προετοιμάζοντας το έδαφος για την κρυπτογραφία μετά-κβαντικής εποχής.
Σημαντικές αναβαθμίσεις για προγραμματιστές: Το Fedora 43 συνεχίζει να αποτελεί μια κορυφαία πλατφόρμα για προγραμματιστές, ενσωματώνοντας τις τελευταίες εκδόσεις βασικών εργαλείων και γλωσσών προγραμματισμού:
GNU Toolchain: Αναβαθμίστηκε σε GCC 15.2, Binutils 2.45, glibc 2.42 και GDB 17.1.
Python: Περιλαμβάνει την έκδοση 3.14.
LLVM: Ενημερώθηκε στην έκδοση 21.
Άλλες γλώσσες και εργαλεία: Υποστηρίζονται οι τελευταίες εκδόσεις των Golang, Perl, Ruby on Rails, PostgreSQL και MySQL.
Υποστήριξη για τη γλώσσα Hare: Προστέθηκε υποστήριξη για τη νέα γλώσσα προγραμματισμού συστημάτων Hare.
Άλλες αξιοσημείωτες αλλαγές
Αύξηση του μεγέθους του /boot: Το προεπιλεγμένο μέγεθος του διαμερίσματος /boot διπλασιάστηκε στα 2GB για να εξυπηρετήσει τις αυξανόμενες ανάγκες του πυρήνα και των αρχείων εκκίνησης.
Νέες προεπιλεγμένες εφαρμογές: Το Showtime αντικαθιστά το Totem ως το προεπιλεγμένο πρόγραμμα αναπαραγωγής βίντεο και το Papers αντικαθιστά το Evince ως πρόγραμμα προβολής εγγράφων.
Βελτιωμένα Emojis: Χάρη στη χρήση της μορφής COLRv1, τα έγχρωμα emojis πλέον κλιμακώνονται ομαλά σε οποιοδήποτε μέγεθος.
Διαθεσιμότητα
Το Fedora Linux 43 είναι άμεσα διαθέσιμο για λήψη από την επίσημη ιστοσελίδα του Fedora Project. Οι χρήστες παλαιότερων εκδόσεων μπορούν εύκολα να αναβαθμίσουν στο Fedora 43 χρησιμοποιώντας το κέντρο λογισμικού του GNOME ή ακολουθώντας τις επίσημες οδηγίες αναβάθμισης.
Με αυτή την κυκλοφορία, το Fedora συνεχίζει να ηγείται της καινοτομίας στον χώρο του Linux, προσφέροντας μια σταθερή, ασφαλή και σύγχρονη πλατφόρμα για όλους.
Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το ιδρυτικό συνέδριο του Δικτύου Συνεργασίας για την Προστασία και Προώθηση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατά την Ανάπτυξη και Χρήση Συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ελλάδα, με προσωρινό τίτλο Greek Artificial Intelligence Network – GAIN.
Το δίκτυο φιλοδοξεί να αποτελέσει έναν χώρο συνεργασίας, ανταλλαγής γνώσεων και αλληλοϋποστήριξης για δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, συνηγορίας και νομικής υποστήριξης, με στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Οι δράσεις του υπερβαίνουν τις ελάχιστες νομικές εγγυήσεις, αντλώντας κατευθύνσεις από κώδικες δεοντολογίας που δίνουν έμφαση στην ηθική, τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα κατά τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των τεχνολογιών ΤΝ.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2025 στα γραφεία του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών, όπου τα μέλη και οι παρατηρητές του δικτύου είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν και να θέσουν τις βάσεις για μια ανοιχτή, συνεργατική και κοινωνικά υπεύθυνη κοινότητα Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ελλάδα.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, το Open Lab Athens παρουσίασε μια εκπαιδευτική ενότητα για τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις υλικότητες της μηχανικής μάθησης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη συζήτηση για τη βαθύτερη κατανόηση των σχετικών τεχνολογιών και των περιορισμών τους.
Η πρωτοβουλία συντονίζεται από την ομάδα της Homo Digitalis, με την υποστήριξη του European Artificial Intelligence & Society Fund (EAISF).
Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ συμμετέχει ενεργά στο δίκτυο GAIN, εκπροσωπώντας τη διάσταση της ανοιχτότητας, της διαφάνειας και του δημοκρατικού ελέγχου στις τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης. Με την εμπειρία του στην προώθηση λογισμικού και δεδομένων ανοιχτού κώδικα, η ΕΕΛΛΑΚ συμβάλλει στον διάλογο για τη διαμόρφωση πολιτικών που θα εξασφαλίζουν ότι η ανάπτυξη και χρήση της ΤΝ στην Ελλάδα θα βασίζεται σε ανοιχτά πρότυπα, ισότιμη πρόσβαση και κοινωνική λογοδοσία.
Η Ευρώπη ενώνει τις δυνάμεις της για ένα ανοικτό, διαλειτουργικό και δημοκρατικό ψηφιακό μέλλον, Ευκαιρίες για την Ελλάδα και την ΕΕΛΛΑΚ
Στις 29 Οκτωβρίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη δημιουργία του Digital Commons EDIC (European Digital Infrastructure Consortium), ενός νέου θεσμού που επιτρέπει στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναπτύσσουν, να λειτουργούν και να διαχειρίζονται από κοινού διασυνοριακές ψηφιακές υποδομές. Το EDIC φέρει έδρα το Παρίσι και έχει ως ιδρυτικά μέλη τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και την Ιταλία, ενώ άλλα κράτη, μεταξύ των οποίων το Λουξεμβούργο, η Σλοβενία και η Πολωνία, έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής.
Η πρωτοβουλία αυτή εγκαινιάζει ένα ευρωπαϊκό μοντέλο συνεργασίας και επένδυσης στα Ψηφιακά Κοινά, δηλαδή στις ανοικτές, διαλειτουργικές και βιώσιμες τεχνολογίες που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, ενισχύουν τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης και ενδυναμώνουν την τεχνολογική της ανεξαρτησίααπό μη ευρωπαϊκούς παρόχους.
Ανοικτά, διαλειτουργικά και κυρίαρχα ψηφιακά θεμέλια
Η Ευρώπη σήμερα εξαρτάται σε ποσοστό άνω του 80% από εξωευρωπαϊκές τεχνολογικές υποδομές και υπηρεσίες. Αυτή η εξάρτηση υπονομεύει όχι μόνο την οικονομική της ανθεκτικότητα, αλλά και τη δημοκρατική της κυριαρχία. Το Digital Commons EDIC δημιουργεί για πρώτη φορά έναν κοινό ευρωπαϊκό μηχανισμό ανάπτυξης ανοικτών ψηφιακών τεχνολογιών, ο οποίος θα εστιάσει σε τομείς όπως:
Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) με ανοιχτά, διαφανή και επαληθεύσιμα μοντέλα.
Υπολογιστικό νέφος (Cloud) με οικολογικό αποτύπωμα χαμηλής ενέργειας.
Κυβερνοασφάλεια και ενίσχυση ανθεκτικότητας των δημοσίων υπηρεσιών.
Γεωπληροφορική και δίκτυα δεδομένων για ενιαίες υποδομές πληροφορίας.
Κοινωνικά δίκτυα και συνεργατικές πλατφόρμες δημόσιας επικοινωνίας.
Κάθε λογισμικό που θα αναπτύσσεται στο πλαίσιο του EDIC θα δημοσιεύεται υποχρεωτικά με άδειες ελεύθερου και ανοιχτού λογισμικού (FOSS), ενώ οι διαδικασίες προμηθειών θα ακολουθούν αρχές διαφάνειας και μη διάκρισης. Το μοντέλο διακυβέρνησης προβλέπει μια Συνέλευση Μελών, επιτροπή στρατηγικής υλοποίησης, Ανεξάρτητο Διευθυντή και Συμβουλευτικό Συμβούλιο, διασφαλίζοντας πλήρη λογοδοσία και συμμετοχή πολιτών, πανεπιστημίων και επιχειρήσεων.
Από τα πιλοτικά έργα στα πανευρωπαϊκά οικοσυστήματα
Το EDIC επιδιώκει να ενώσει τη διάσπαρτη ευρωπαϊκή εμπειρία και να μετατρέψει τα αποσπασματικά πιλοτικά έργα σε ολοκληρωμένες πλατφόρμες και υπηρεσίες. Η Γαλλία και η Γερμανία ηγούνται στη διαμόρφωση των τεχνικών και θεσμικών προτύπων, η Ιταλία προωθεί τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ενώ η Ολλανδία εστιάζει στη διαλειτουργικότητα και στα ανοιχτά δεδομένα για δημόσιες διοικήσεις. Μέχρι το 2027, προβλέπεται η δημιουργία:
One-Stop-Shop και Expertise Hub για πρόσβαση σε χρηματοδότηση, τεχνική υποστήριξη και συμβουλευτικές υπηρεσίες,
Digital Commons Forum & Annual Report,
και ενός European Digital Commons Award για έργα ανοιχτής τεχνολογίας με κοινωνικό αντίκτυπο.
Ο ρόλος της Ελλάδας και της ΕΕΛΛΑΚ
Η συμμετοχή της Ελλάδας στο Digital Commons EDIC θα αποτελέσει στρατηγική επιλογή εθνικής σημασίας, ενισχύοντας τη θέση της στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική της ψηφιακής ανεξαρτησίας. Η ΕΕΛΛΑΚ, με τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα που είναι μέλη της, μπορεί να λειτουργήσει ως κόμβος διασύνδεσης μεταξύ της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας, της δημόσιας διοίκησης και του EDIC, αναλαμβάνοντας:
συντονισμό πιλοτικών έργων ανοιχτού λογισμικού και δεδομένων,
τεχνική υποστήριξη και μεταφορά τεχνογνωσίας σε δημόσιους φορείς,
εκπαίδευση και επιμόρφωση για ψηφιακή διακυβέρνηση και ασφάλεια,
και συμβολή στη δημιουργία ενός ελληνικού Digital Commons Hub, συνδεδεμένου με τα ευρωπαϊκά δίκτυα.
Με αυτόν τον τρόπο, η Ελλάδα μπορεί να μεταβεί από ρόλο χρήστη τεχνολογίας σε παραγωγό και συνδιαμορφωτή των ευρωπαϊκών ψηφιακών προτύπων, στηρίζοντας παράλληλα τις ΜμΕ, τα πανεπιστήμια και τη δημόσια διοίκηση στη μετάβασή τους σε ανοικτές, διαφανείς και βιώσιμες υποδομές.
Προς μια Ευρώπη των Ψηφιακών Κοινών
Το Digital Commons EDIC είναι κάτι περισσότερο από μια τεχνική πρωτοβουλία, είναι πολιτική πράξη ευρωπαϊκής κυριαρχίας και δημοκρατίας. Αποτελεί απόδειξη ότι η Ευρώπη μπορεί να σχεδιάζει, να υλοποιεί και να κυβερνά τις δικές της κρίσιμες ψηφιακές υποδομές, βασισμένες σε διαφάνεια, ανοιχτότητα και δημόσιο έλεγχο. Η επίσημη έναρξη του φορέα θα πραγματοποιηθεί στις 11 Δεκεμβρίου 2025 στη Χάγη, σηματοδοτώντας την απαρχή μιας νέας εποχής όπου η τεχνολογία υπηρετεί τη δημοκρατία, την καινοτομία και το συλλογικό συμφέρον, και όπου οργανισμοί όπως η ΕΕΛΛΑΚ μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διάχυση της γνώσης και την ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής ψηφιακής αυτονομίας.
Η Wikipedia παραμένει, η μεγαλύτερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια του κόσμου, ένα εντυπωσιακό επίτευγμα συλλογικής γνώσης που δημιουργείται από κοινότητες εθελοντών. Ωστόσο, η πλατφόρμα έχει δεχθεί αυξανόμενη κριτική για περιοριστικές πολιτικές, μειωμένη συμμετοχή της κοινότητας και υπερβολικό έλεγχο από διαχειριστές με εκτεταμένα προνόμια. Παράλληλα, έχουν αναδειχθεί νέες wiki-πρωτοβουλίες που προωθούν εναλλακτικά μοντέλα ανοικτής γνώσης, λιγότερο εξαρτημένα από ιεραρχικές δομές και περισσότερο προσανατολισμένα στη διαφάνεια και την επιστημονική εγκυρότητα.
Παρακάτω παρουσιάζουμε έξι εναλλακτικές της Wikipedia, οι οποίες διαθέτουν ανοιχτές άδειες (Creative Commons Attribution-Share-Alike ή παρόμοιες) και επιτρέπουν τη συνεισφορά περιεχομένου από κάθε εγγεγραμμένο χρήστη.
1. Justapedia – Για πιο ανοιχτό διάλογο και λιγότερη λογοκρισία
Η Justapedia (justapedia.org), που λειτουργεί από το Justapedia Foundation, δημιουργήθηκε ως απάντηση σε αυτό που οι ιδρυτές της θεωρούν ως ολοένα και πιο περιοριστικές πολιτικές της Wikipedia. Επικεντρώνεται στην ελευθερία του λόγου και την αποφυγή λογοκρισίας, προσπαθώντας να προσφέρει ευρύτερες οπτικές — ιδίως σε πολιτικά ή κοινωνικά αμφιλεγόμενα θέματα. Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες λειτουργίες της είναι η ανάκτηση άρθρων που έχουν διαγραφεί από τη Wikipedia, όταν οι διαγραφές αυτές εκλαμβάνονται ως αποτέλεσμα μεροληψίας. Οι εγγεγραμμένοι χρήστες μπορούν να δημιουργούν νέα άρθρα, διαμορφώνοντας ένα πιο ανοικτό περιβάλλον ανταλλαγής γνώσης.
2. HandWiki – Η επιστημονική εγκυκλοπαίδεια της νέας εποχής
Η HandWiki (handwiki.org) έχει πάνω από ένα εκατομμύριο άρθρα. Αν και μεγάλο μέρος του περιεχομένου της προέρχεται από τη Wikipedia (με σωστή αναφορά πηγών), φιλοξενεί επίσης πλήθος πρωτότυπων άρθρων, κυρίως σε τομείς επιστήμης, τεχνολογίας και πληροφορικής. Το περιεχόμενο οργανώνεται σε 17 θεματικές ενότητες (namespaces), διευκολύνοντας την πλοήγηση. Οι καταχωρήσεις της τείνουν να είναι μεγαλύτερες και με περισσότερες παραπομπές από εκείνες της Wikipedia. Σε αντίθεση με τη Wikipedia, η HandWiki απαιτεί εγγραφή με επαληθευμένα επαγγελματικά στοιχεία, προωθώντας την αξιοπιστία και τον επαγγελματισμό.
3. Citizendium – Εγκυρότητα με επώνυμη συμμετοχή
Το Citizendium (citizendium.org) ιδρύθηκε από τον συνιδρυτή της Wikipedia, Larry Sanger, και φιλοδοξεί να ενισχύσει τη διαφάνεια μέσω επώνυμης και τεκμηριωμένης συνεισφοράς. Όλοι οι συντάκτες χρησιμοποιούν τα πραγματικά τους ονόματα, ενώ πολλά άρθρα φέρουν πιστοποιήσεις αξιοπιστίας ή δηλώσεις μη ανασκόπησης. Η πλατφόρμα εφαρμόζει δομημένες διαδικασίες αξιολόγησης και προσφέρει εναλλακτικές προσεγγίσεις σε πληθώρα θεμάτων, αποφεύγοντας την ανωνυμία και τις συγκρούσεις που αυτή συνεπάγεται.
4. MDWiki – Η εγκυκλοπαίδεια της ιατρικής γνώσης
Η MDWiki (mdwiki.org) επικεντρώνεται στην ιατρική και τις βιοϊατρικές επιστήμες, με στόχο την ελεύθερη πρόσβαση σε αξιόπιστη και επικαιροποιημένη πληροφόρηση. Διατηρείται από το Wiki Project Med Foundation και επεκτείνει τη δουλειά της Wikipedia στα ιατρικά θέματα, προσθέτοντας εξειδικευμένες πηγές, πίνακες και στοιχεία από επιστημονικές δημοσιεύσεις. Αξιοσημείωτη είναι και η προσπάθειά της να προσφέρει περιεχόμενο offline, για χρήση σε περιοχές με περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο.
5. WikiDoc – Ιατρική γνώση από την παγκόσμια κοινότητα
Η WikiDoc (wikidoc.org) είναι μια ακόμη ανοιχτή ιατρική εγκυκλοπαίδεια, σχεδιασμένη για συνεργατική συγγραφή από διεθνή κοινότητα επαγγελματιών υγείας. Οι συνεισφορές βασίζονται στη διαδικασία συν-δημιουργίας (co-creation), και το περιεχόμενο διαμορφώνεται σταδιακά μέσα από συλλογικές αναθεωρήσεις. Η πλατφόρμα προωθεί την αμεροληψία, την ταχεία ενσωμάτωση νέων επιστημονικών δεδομένων και την ελευθερία από πνευματικούς περιορισμούς.
6. Encyclopedia of Life – Για τη βιοποικιλότητα του πλανήτη
Η Encyclopedia of Life (eol.org) επικεντρώνεται στη γνώση γύρω από τη ζωή στη Γη, φιλοξενώντας πλήθος καταχωρήσεων για είδη, οικοσυστήματα και βιοποικιλότητα. Σκοπός της είναι να ενισχύσει τη δημόσια κατανόηση της φύσης, συγκεντρώνοντας και διαμοιράζοντας ανοιχτά δεδομένα και εικόνες. Πολλά από τα οπτικά στοιχεία της EOL έχουν ενσωματωθεί στη Wikipedia, ωστόσο η EOL διαθέτει πιο εξειδικευμένες και επιστημονικά προσανατολισμένες καταχωρήσεις.
Η Εγκυκλοσφαίρα (EncycloSphere): Το μέλλον της αποκεντρωμένης γνώσης
Οι παραπάνω εγκυκλοπαίδειες, μαζί με πολλές άλλες, συνδέονται μέσω του EncycloSphere project (encyclosphere.org), μιας αποκεντρωμένης υποδομής που συγκεντρώνει περιεχόμενο από δεκάδες πηγές. Με εργαλεία όπως το EncycloReader.org και το EncycloSearch.org, οι χρήστες μπορούν να αναζητούν άρθρα από διάφορες εγκυκλοπαίδειες μέσα από ενιαίο, χωρίς διαφημίσεις περιβάλλον, απαλλαγμένο από αλγοριθμικές προκαταλήψεις και SEO χειραγώγηση. Το έργο υποστηρίζεται από το Knowledge Standards Foundation, με επικεφαλής τον Larry Sanger, και προωθεί την ανοιχτή, μη εμπορευματοποιημένη πρόσβαση στη γνώση.
Ελεύθερη γνώση χωρίς σύνορα
Οι νέες wiki-εγκυκλοπαίδειες δείχνουν πως η εποχή της συλλογικής γνώσης δεν εξαντλείται στη Wikipedia. Αντιθέτως, επαναπροσδιορίζεται: με θεματική εμβάθυνση, επιστημονική εγκυρότητα, διαφάνεια και αποκεντρωμένη διαχείριση. Σε έναν κόσμο όπου η πληροφορία μετατρέπεται εύκολα σε εργαλείο ισχύος, η ελεύθερη, πολυφωνική και αξιόπιστη γνώση είναι ίσως η πιο σημαντική μορφή ψηφιακής δημοκρατίας.
Κυκλοφόρησε η έκδοση Fedora Linux 43, μια έκδοση που φέρνει πλήθος βελτιώσεων και νέων χαρακτηριστικών, σχεδιασμένων να αναβαθμίσουν την εμπειρία χρήσης του Linux. Η νέα έκδοση, που κυκλοφόρησε στις 28 Οκτωβρίου 2025, αποτελεί την 43η επανάληψη του Fedora, υπογραμμίζοντας τη διαρκή δέσμευση του έργου στην καινοτομία και τον ανοικτό κώδικα.
Αναβαθμίσεις και νέες εγκαταστάσεις
Η διαδικασία αναβάθμισης σε Fedora Linux 43 από ένα υπάρχον σύστημα παραμένει απλή, παρόμοια με την εφαρμογή κανονικών ενημερώσεων, δίνοντας στους χρήστες άφθονο χρόνο για να απολαύσουν έναν καφέ κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
Για όσους επιθυμούν μια νέα εγκατάσταση, τα μέσα εγκατάστασης είναι διαθέσιμα για τις ναυαρχίδες εκδόσεις (Workstation, KDE Plasma Desktop, Cloud, Server, CoreOS, IoT), τα Atomic Desktops (όπως Silverblue, Kinoite, Cosmic, Budgie, Sway) και άλλες επιλογές επιφάνειας εργασίας (όπως Cinnamon, Xfce, Sway, ή άλλες).
Αξιοσημείωτες αλλαγές ορατές από τον χρήστη
Anaconda WebUI για τα Spins: Η έκδοση Fedora 43 υιοθετεί το νέο Anaconda WebUI ως το προεπιλεγμένο γραφικό περιβάλλον εγκατάστασης για τα Fedora Spins. Αυτό επεκτείνει τη χρήση του από το Fedora Workstation 42, εξασφαλίζοντας μια συνεπή και σύγχρονη εμπειρία εγκατάστασης σε όλες τις παραλλαγές της επιφάνειας εργασίας του Fedora. Επιπλέον, αφαιρείται η υποστήριξη DNF modularity από το πρόγραμμα εγκατάστασης Anaconda και γίνεται μετάβαση από το DNF4 στο DNF5 για τη διαχείριση πακέτων.
Νέα προεπιλεγμένη ταπετσαρία: Η έκδοση διαθέτει μια εντυπωσιακή νέα ταπετσαρία ημέρας και νύχτας, εμπνευσμένη από την κληρονομιά της Sally Ride, της πρώτης Αμερικανίδας που ταξίδεψε στο διάστημα. Η ταπετσαρία απεικονίζει διαστημόπλοια, σύννεφα, το φεγγάρι, αστέρια και άλλα ουράνια στοιχεία, αντικατοπτρίζοντας την τέχνη του διαστήματος των μέσων του αιώνα και τον ρετρο-φουτουρισμό.
Wayland-Only GNOME 49: Οι χρήστες του GNOME desktop θα παρατηρήσουν ότι το GNOME είναι πλέον αποκλειστικά Wayland στο Fedora Linux 43. Η upstream κοινότητα του GNOME έχει αποσύρει την υποστήριξη X11, με σχέδια για την πλήρη κατάργηση της υποστήριξης X11 στο GNOME 50. Αυτή η αλλαγή επηρεάζει μόνο την έκδοση Workstation με GNOME, ενώ άλλα περιβάλλοντα επιφάνειας εργασίας και spins θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν το X11 όπου χρειάζεται, μέσω του επιπέδου συμβατότητας XWayland. Το GNOME 49 φέρνει επίσης τρεις νέες προεπιλεγμένες εφαρμογές, ένα επανασχεδιασμένο αναδυόμενο παράθυρο αναζήτησης για το Nautilus (Files), νέες ταπετσαρίες, χειριστήρια πολυμέσων στην οθόνη κλειδώματος και μια προτροπή δωρεάς.
Αναβαθμίσεις βάσης συστήματος
RPM 6.0: Η έκδοση Fedora Linux 43 είναι η πρώτη έκδοση που περιλαμβάνει το RPM 6.0, μια σημαντική αλλαγή που φέρνει βελτιώσεις ασφαλείας, όπως την υπογραφή πακέτων με πολλαπλά κλειδιά. Το RPM 6.0 παρέχει υποστήριξη για κλειδιά OpenPGP μετα-κβαντικής κρυπτογραφίας, χρησιμοποιώντας δακτυλικά αποτυπώματα αντί για σύντομα αναγνωριστικά κλειδιών, καθιστώντας την επαλήθευση πακέτων πιο αξιόπιστη και ασφαλή. Ενώ το RPM 6.0 υποστηρίζει τη νέα μορφή πακέτων v6, η Fedora 43 συνεχίζει να χρησιμοποιεί τη μορφή v4 προς το παρόν.
Bootc Enablement Story: Το Fedora CoreOS μπορεί πλέον να κατασκευαστεί από μια βασική εικόνα εκκίνησης του Fedora χρησιμοποιώντας ένα αρχείο Container, αντί να χρειάζεται να συντεθεί με ένα προσαρμοσμένο εργαλείο. Αυτό σημαίνει ότι οποιοσδήποτε διαθέτει podman μπορεί να δημιουργήσει την εικόνα Fedora CoreOS, είτε χειροκίνητα είτε μέσω αυτοματισμού CI/CD.
Σημαντικές αναβαθμίσεις εργαλείων
Αυτή η έκδοση περιλαμβάνει σημαντικές ενημερώσεις στην αλυσίδα εργαλείων ανάπτυξης, παρέχοντας στους προγραμματιστές πρόσβαση στις τελευταίες βελτιστοποιήσεις μεταγλωττιστών και εργαλεία εντοπισμού σφαλμάτων:
Η GNU Toolchain αναβαθμίστηκε σε GCC 15.2, Binutils 2.45, glibc 2.42 και GDB 17.1.
Η Python αναβαθμίστηκε στην έκδοση 3.14, την πιο πρόσφατη σημαντική της κυκλοφορία.
Το LLVM προχώρησε στην έκδοση 21, ενσωματώνοντας τις τελευταίες βελτιώσεις στην τεχνολογία μεταγλωττιστών.
Υποστήριξη για τη γλώσσα προγραμματισμού Hare
Η έκδοση Fedora 43 προσθέτει υποστήριξη για τη γλώσσα προγραμματισμού Hare, μια ελαφριά γλώσσα συστημάτων που επικεντρώνεται στην απλότητα και την απόδοση. Οι προγραμματιστές μπορούν πλέον να πειραματιστούν με το Hare χωρίς την ανάγκη εγκατάστασης πρόσθετων πακέτων.
Linux Kernel 6.17
Η έκδοση Fedora 43 έρχεται με τον Linux kernel 6.17, προσφέροντας ενημερωμένη υποστήριξη υλικού και βελτιώσεις απόδοσης. Αυτός ο πυρήνας εξασφαλίζει ότι οι χρήστες έχουν πρόσβαση στις πιο πρόσφατες λειτουργίες και επιδιορθώσεις, καθιστώντας το σύστημα να ανταποκρίνεται σε σύγχρονο υλικό. Ειδικότερα, τα συστήματα AMD επωφελούνται από την καλύτερη κατανομή φόρτου εργασίας στους επεξεργαστές Ryzen χάρη στη νέα Hardware Feedback Interface (HFI). Οι υβριδικοί φορητοί υπολογιστές βλέπουν βελτιωμένη απόδοση μπαταρίας και χειρισμό γραφικών με υποστήριξη SmartMux, ενώ η εικονικοποίηση είναι ασφαλέστερη και πιο σταθερή λόγω του CPUID faulting. Οι Intel διαθέτουν καλύτερο προγραμματισμό πολλαπλών πυρήνων για ομαλότερο multitasking, καθώς και βελτιωμένη υποστήριξη webcam μέσω του προγράμματος οδήγησης IPU7. Η σταθερότητα της μνήμης βελτιώνεται με ενημερωμένα εργαλεία ανίχνευσης σφαλμάτων, και η εικονικοποίηση GPU είναι πιο στιβαρή με υποστήριξη SR-IOV για επιλεγμένες κάρτες γραφικών Intel.
Είμαστε ενθουσιασμένοι που σας παρουσιάζουμε τη Fedora Linux 43 και σας προσκαλούμε να την εξερευνήσετε! Εάν αντιμετωπίσετε προβλήματα, μπορείτε να επισκεφθείτε το φόρουμ υποστήριξης χρηστών Ask Fedora.
Το νέο βιβλίο του SHARE Foundation, με τίτλο «A Privacy Nightmare: Understanding Spyware», επιχειρεί μια συνολική αποτύπωση ενός από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα της ψηφιακής εποχής: τη συστηματική χρήση λογισμικού κατασκοπείας (spyware) από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς. Μέσα από τεχνική, νομική και πολιτική ανάλυση, το βιβλίο αποκαλύπτει όχι μόνο τους μηχανισμούς λειτουργίας του spyware, αλλά κυρίως τις βαθιές επιπτώσεις του στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη δημοκρατική διακυβέρνηση.
Από την υπόθεση NoviSpy στη συστημική κατανόηση του φαινομένου
Η αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου ήταν η αποκάλυψη της υπόθεσης NoviSpy στη Σερβία. Μετά τα πρώτα περιστατικά πιθανής χρήσης του Pegasus εναντίον μελών της κοινωνίας των πολιτών, το SHARE Foundation, σε συνεργασία με τηΔιεθνή Αμνηστία, εντόπισε στοιχεία που αποδείκνυαν τη χρήση ενός νέου τύπου κρατικά αναπτυγμένου spyware, του NoviSpy. Η έρευνα αποκάλυψε επίσης κατάχρηση εργαλείων ψηφιακής ανάλυσης από την αστυνομία και τις υπηρεσίες ασφαλείας, με στόχο δημοσιογράφους, ακτιβιστές και φοιτητές.
Η Σερβία, χώρα με ήδη εύθραυστο δημοκρατικό ισοζύγιο, αναδεικνύεται έτσι σε χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς το spyware μπορεί να μετατραπεί σε όπλο ψηφιακής καταστολής. Με φόντο τις μαζικές φοιτητικές διαδηλώσεις και την αυξανόμενη καταστολή, η τεχνολογία παρακολούθησης χρησιμοποιείται για να τρομοκρατήσει, να αποδυναμώσει και τελικά να φιμώσει κάθε μορφή αντιλόγου.
Το spyware ως πολυεπίπεδη απειλή
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία βασικά μέρη —τεχνικό, νομικό και πρακτικό— που αλληλοσυμπληρώνονται και προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εικόνα του προβλήματος.
1. Τεχνική διάσταση: από τον ιό στον αόρατο εισβολέα
Η τεχνική ανάλυση ιχνηλατεί την εξέλιξη του spyware από τα απλά προγράμματα υποκλοπής συνομιλιών της δεκαετίας του ’90 έως τα υπερσύγχρονα συστήματα τύπου Pegasus, Predator και NoviSpy. Αυτά τα εργαλεία έχουν τη δυνατότητα να παρακάμπτουν κρυπτογραφημένες επικοινωνίες, να εκμεταλλεύονται αδυναμίες των λειτουργικών συστημάτων και να εγκαθίστανται χωρίς καμία ορατή ένδειξη.
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι το spyware δεν αφήνει ίχνη. Δεν χρειάζεται να «πατήσει» ο χρήστης σε κάποιο ύποπτο σύνδεσμο· η μόλυνση μπορεί να γίνει μέσω zero-click επιθέσεων ή μέσω εφαρμογών συστήματος. Ουσιαστικά, το τηλέφωνο μετατρέπεται σε συσκευή καταγραφής της ζωής του χρήστη, παραβιάζοντας όχι μόνο την ιδιωτικότητα αλλά και την ασφάλειά του.
2. Νομική διάσταση: μια τεχνολογία σε νομικό κενό
Στο νομικό μέρος, το SHARE Foundation δείχνει ότι το spyware λειτουργεί μέσα σε μια γκρίζα ζώνη του διεθνούς δικαίου. Καμία εθνική ή διεθνής ρύθμιση δεν το ορίζει ρητά, γεγονός που επιτρέπει στα κράτη να το χρησιμοποιούν στο όνομα της «εθνικής ασφάλειας» ή της «αντιμετώπισης του εγκλήματος».
Ωστόσο, η απουσία ρυθμιστικού πλαισίου δεν σημαίνει νομιμότητα. Αντιθέτως, οι θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων —όπως η αναγκαιότητα, η αναλογικότητα και η νομιμότητα— καθιστούν σαφές ότι το spyware είναι εκ φύσεως ασύμβατο με τα δικαιώματα στην ιδιωτικότητα και την ελευθερία της έκφρασης.
Η μελέτη εξετάζει 13 χώρες και αποδεικνύει ότι οι περισσότερες διαθέτουν ήδη νομικά εργαλεία για απαγόρευση της χρήσης του. Το ζήτημα δεν είναι η δημιουργία νέου πλαισίου ρύθμισης, αλλά η πολιτική βούληση να εφαρμοστεί η απαγόρευση.
3. Πρακτική διάσταση: οι πραγματικοί άνθρωποι πίσω από τις παρακολουθήσεις
Το τρίτο μέρος του βιβλίου επικεντρώνεται στις ανθρώπινες συνέπειες της χρήσης spyware. Με παραδείγματα από περισσότερες από είκοσι χώρες, αναδεικνύει πώς η κατασκοπεία αυτού του τύπου δεν πλήττει μόνο την ιδιωτικότητα, αλλά και τη δημοκρατική υφή των κοινωνιών.
Δημοσιογράφοι φοβούνται να μιλήσουν με τις πηγές τους. Ακτιβιστές αυτολογοκρίνονται. Πολίτες διστάζουν να συμμετάσχουν σε ειρηνικές διαδηλώσεις. Οι θεμελιώδεις ελευθερίες διαβρώνονται σιωπηλά, χωρίς να χρειαστεί ούτε μια σύλληψη.
Η περίπτωση της Σερβίας είναι ιδιαίτερα ανησυχητική: είναι η μόνη γνωστή «υβριδική» δημοκρατία που έχει αναπτύξει δικό της spyware, πιθανόν με τεχνική υποστήριξη από τη Ρωσία ή την Κίνα. Αυτή η διάσταση εγείρει ανησυχίες για τη διεθνή διάχυση τέτοιων τεχνολογιών και για τον κίνδυνο να μετατραπεί η Ευρώπη σε πεδίο δοκιμών αυταρχικών μεθόδων ψηφιακού ελέγχου.
Γιατί το spyware δεν μπορεί να «ρυθμιστεί»
Η βασική θέση του βιβλίου είναι ξεκάθαρη: το spyware δεν πρέπει να ρυθμιστεί — πρέπει να απαγορευτεί. Δεν πρόκειται για τεχνολογία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί «νόμιμα» ή «αναλογικά», αλλά για μια πρακτική που υπονομεύει εξ ορισμού τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η χρήση του, ακόμη και υπό κρατικό έλεγχο, οδηγεί αναπόφευκτα σε κατάχρηση εξουσίας. Τα παραδείγματα από το Ισραήλ, την Ουγγαρία, την Ισπανία ή την Ελλάδα (με την υπόθεση Predator) δείχνουν ότι όταν μια κυβέρνηση αποκτά πρόσβαση σε τέτοια εργαλεία, ο πειρασμός να τα χρησιμοποιήσει για πολιτικούς ή προσωπικούς σκοπούς είναι τεράστιος.
Το SHARE Foundation υποστηρίζει ότι η απαγόρευση πρέπει να είναι καθολική και να συνοδεύεται από διεθνή μηχανισμό παρακολούθησης και διαφάνειας. Μόνο έτσι μπορεί να αποτραπεί η κανονικοποίηση της επιτήρησης και η μετατροπή των δημοκρατιών σε «ψηφιακές ολιγαρχίες».
Η μάχη για τις αξίες της δημοκρατίας
Πέρα από την τεχνολογική και νομική ανάλυση, το βιβλίο θέτει ένα βαθύτερο ερώτημα: Τι είδους κοινωνία θέλουμε; Μια κοινωνία που αποδέχεται την απόλυτη παρακολούθηση στο όνομα της ασφάλειας ή μια κοινωνία που υπερασπίζεται τα δικαιώματα ως θεμέλιο της ελευθερίας;
Η επιδίωξη «ασφάλειας χωρίς όρια», οδηγεί τελικά στην αποδόμηση των ίδιων των θεσμών που υποτίθεται ότι προστατεύει. Η εμπιστοσύνη μεταξύ πολιτών και κράτους διαλύεται, οι ανεξάρτητες φωνές φιμώνονται, και η δημοκρατία μετατρέπεται σε διαδικαστικό κέλυφος χωρίς ουσία.
Το spyware δεν είναι απλώς τεχνολογικό ζήτημα· είναι πολιτικό και ηθικό πρόβλημα. Αντιπροσωπεύει τη σύγκρουση μεταξύ δύο οραμάτων για τον κόσμο: ενός που βασίζεται στον έλεγχο, την επιτήρηση και την καχυποψία, και ενός που στηρίζεται στη διαφάνεια, την ελευθερία και τη δημοκρατία.
Από το Βελιγράδι στις Βρυξέλλες: ένα ευρωπαϊκό κάλεσμα
Το SHARE Foundation εντάσσει το έργο της στο ευρύτερο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κινήματος για τα ψηφιακά δικαιώματα, μαζί με οργανισμούς όπως το EDRi (European Digital Rights). Το αίτημά τους για παγκόσμια απαγόρευση του spyware δεν είναι απλώς νομικό ή ακτιβιστικό — είναι πολιτισμικό: αφορά το πώς αντιλαμβανόμαστε την ίδια την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στην ψηφιακή εποχή.
Η υπόθεση NoviSpy είναι προειδοποίηση, όχι μόνο για τα Βαλκάνια αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη. Αν τα κράτη επιτρέψουν την κανονικοποίηση τέτοιων εργαλείων, η μετάβαση σε καθεστώτα ψηφιακού αυταρχισμού θα είναι μόνο θέμα χρόνου.
Προς έναν νέο ψηφιακό ανθρωπισμό
Το μήνυμα του βιβλίου είναι τελικά αισιόδοξο: η υπεράσπιση των δικαιωμάτων δεν είναι ουτοπία, αλλά πρακτική αναγκαιότητα για τη βιωσιμότητα των δημοκρατιών. Η τεχνολογία μπορεί και πρέπει να υπηρετεί τον άνθρωπο, όχι να τον κατασκοπεύει.
Αυτό όμως απαιτεί ενεργούς πολίτες, διαφανείς θεσμούς και κοινωνική επαγρύπνηση. Η μάχη κατά του spyware είναι μέρος μιας ευρύτερης μάχης για τον επανακαθορισμό του ψηφιακού κόσμου ως χώρου ελευθερίας και όχι ως πεδίου ελέγχου.
Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων 2025 συγκέντρωσε χιλιάδες συμμετέχοντες στις Βρυξέλλες, αναδεικνύοντας τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Ευρώπης. Με πάνω από 200 θεματικές συνεδρίες, η φετινή διοργάνωση επικεντρώθηκε στην ανθεκτικότητα απέναντι στην κλιματική αλλαγή, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την κοινωνική καινοτομία, υπό το γενικό σύνθημα «Διαμορφώνουμε το αύριο, μαζί».
Μέσα από παραδείγματα εφαρμογής, ανέδειξαν πώς η χρήση ανοιχτών δεδομένων συμβάλλει στη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών, στη βέλτιστη διαχείριση της αστικής κινητικότητας και στην προώθηση της κοινωνικής ένταξης. Η ανάλυση δεδομένων επιτρέπει στις πόλεις να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, να αυξάνουν τη διαφάνεια και να ενισχύουν τη συμμετοχή των πολιτών στη συνδιαμόρφωση λύσεων για το κοινό καλό.
Η ευρύτερη θεματολογία της εβδομάδας ανέδειξε τη στρατηγική σημασία των ανοιχτών δεδομένων ως εργαλείου για βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επανέλαβε τη δέσμευσή της να ενισχύσει την πρόσβαση και αξιοποίηση των δεδομένων, όχι μόνο ως τεχνολογικό πόρο, αλλά ως μοχλό καινοτομίας και δημοκρατικής συμμετοχής.
Καθώς οι ευρωπαϊκές πόλεις και περιφέρειες συνεχίζουν να εξελίσσονται, τα συμπεράσματα της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Περιφερειών και Πόλεων 2025 αποτελούν κάλεσμα για περισσότερη συνεργασία, ανταλλαγή γνώσης και αξιοποίηση της δύναμης των δεδομένων. Μόνο μέσα από την κοινή δράση μπορούν να οικοδομηθούν έξυπνες, ανθεκτικές και συμμετοχικές κοινότητες για το μέλλον της Ευρώπης.
Κυκλοφόρησε η νέα έκδοση, 43, της διανομής Fedora! Μπορείτε να την κατεβάσετε από το επίσημο site, ενώ για περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να ρίξετε μια ματιά και στα Release Notes και στην επίσημη ανακοίνωση. Διατίθεται σε εκδόσεις για:
Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ μαζί με 39 ακόμα οντότητες ζητούν τη Χρηματοδότηση της Συντήρησης Ανοιχτού Λογισμικού για την Ασφάλεια της Ψηφιακής Υποδομής της Ευρώπης μέσω ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Τεχνολογικής Ανεξαρτησίας
Ένας νέος συνασπισμός ηγετών από τη βιομηχανία, τις εταιρίες ανοιχτού λογισμικού και την κοινωνία των πολιτών ζητά την επένδυση 350 εκατομμυρίων ευρώ για τη συντήρηση κρίσιμου λογισμικού ανοιχτού κώδικα που υποστηρίζει την ψηφιακή υποδομή της Ευρώπης.
Στις 27 Οκτωβρίου, ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ ενώθηκε με δεκάδες κορυφαίους οργανισμούς και ηγέτες έργων ανοιχτού λογισμικού στην υπογραφή μιας Δημόσιας Επιστολής που καλεί για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Τεχνολογικής Ανεξαρτησίας (EU-STF) για την αντιμετώπιση της χρόνιας υποχρηματοδότησης στη συντήρηση λογισμικού ανοιχτού κώδικα η οποία απειλεί την ψηφιακή ανεξαρτησία, την κυβερνοασφάλεια και την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.
Γιατί Έχει Σημασία
Η έκκληση έρχεται καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει αυξανόμενο γεωπολιτικό ανταγωνισμό στο ψηφιακό τοπίο, με εντεινόμενους προβληματισμούς σχετικά με τις τεχνολογικές της εξαρτήσεις και την ευπάθεια των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων λογισμικού.
Μεγάλο μέρος της ψηφιακής υποδομής της Ευρώπης εξαρτάται από ανοιχτό λογισμικό. Ωστόσο, η χρόνια υποχρηματοδότηση στη συντήρηση και την ασφάλεια αυτών των κοινών πόρων έχει αυξήσει τη συστημική έκθεση σε κινδύνους, αφήνοντας κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και πολίτες ευάλωτους σε απειλές ασφαλείας, διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας και κλείδωμα σε συγκεκριμένους προμηθευτές (vendor lock-in). Αν αφεθεί χωρίς προσοχή, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ευπάθειες στην υποδομή ανοιχτού λογισμικού που τροφοδοτεί τα πάντα, από συστήματα ψηφιακής ταυτότητας έως δίκτυα ενέργειας, πλατφόρμες υγείας, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και δίκτυα κινητικότητας.
Το ανοιχτό λογισμικό αποτελεί τον αόρατο σκελετό της ψηφιακής οικονομίας και των δημόσιων θεσμών της Ευρώπης. Ωστόσο, η συντήρηση και η ασφάλεια αυτών των θεμελιωδών τεχνολογιών παραμένουν σοβαρά υποχρηματοδοτημένες, δημιουργώντας συστημικούς κινδύνους που εκθέτουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες σε απειλές ασφαλείας, ευπάθειες της αλυσίδας εφοδιασμού και κλείδωμα σε προμηθευτές.
Η ΕΕΛΛΑΚ προωθεί την υιοθέτηση ανοιχτών τεχνολογιών στο ελληνικό Δημόσιο, την Εκπαίδευση και τις Επιχειρήσεις για χρόνια. Γνωρίζουμε ότι χωρίς βιώσιμη συντήρηση, το ανοιχτό λογισμικό που τροφοδοτεί κρίσιμες υπηρεσίες – από το Gov.gr έως τη Διαύγεια παραμένει ευάλωτο. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Τεχνολογικής Ανεξαρτησίας – EU-STF είναι η στρατηγική απάντηση της Ευρώπης σε ένα ζήτημα ψηφιακής ανεξαρτησίας και εθνικής ασφάλειας.
Μια Πιθανή Λύση
Τώρα είναι η ώρα για δράσουμε προνοητικά κι όχι “πυροσβεστικά”, να επενδύσουμε στην ανοιχτή ψηφιακή υποδομή που τροφοδοτεί την ευρωπαϊκή καινοτομία και τις τεχνολογικές ικανότητες πριν από την επόμενη κρίση.
Μια νέα μελέτη σκοπιμότητας που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2025 αποδεικνύει ότι μια στοχευμένη δημόσια επένδυση τουλάχιστον 350 εκατομμυρίων ευρώ σε επτά χρόνια θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για την ασφάλιση αυτών των κρίσιμων θεμελίων. Ενώ η χρηματοδότηση με κοινωνική αποστολή και δημόσια ηγεσία, θα πρέπει να προέρχεται από τον δημόσιο τομέα, πρέπει επίσης να κινητοποιήσει ολόκληρη την κοινωνία, φέρνοντας τις συλλογικές προσπάθειες των κρατών μελών της ΕΕ, της βιομηχανίας, των ΜΜΕ και ακόμη και της κοινωνίας των πολιτών να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της διατήρησης και της ασφάλειας της ανοιχτής ψηφιακής μας υποδομής.
Βασιζόμενο στην αποδεδειγμένη επιτυχία του Οργανισμού Ανεξάρτητων Τεχνολογιών της Γερμανίας (Sovereign Tech Agency), το προτεινόμενο Ευρωπαϊκό Ταμείο Τεχνολογικής ΑνεξαρτησίαςEU-STF θα παρέχει πανευρωπαϊκή επένδυση με κοινωνική αποστολή για την ασφάλεια, τη συντήρηση και την ενίσχυση της ανοιχτής ψηφιακής υποδομής. Χωρίς τέτοια επένδυση, η Ευρώπη διακινδυνεύει τη στασιμότητα ολόκληρης της ψηφιακής της ατζέντας, υπονομεύοντας τους στόχους της Ψηφιακής Δεκαετίας της ΕΕ, της Πράξης για την Κυβερνοανθεκτικότητα και τους ευρύτερους στόχους ανταγωνιστικότητας.
Οι οργανισμοί που υπέγραψαν καλούν:
● Τους Συννομοθέτες της ΕΕ να καταστήσουν το EU-STF προτεραιότητα στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2028-2034
● Τα Κράτη Μέλη να δεσμευτούν σε κοινή χρηματοδότηση που επιτρέπει στην Ευρώπη να επεκτείνει τις επενδύσεις στη συντήρηση ανοιχτού κώδικα πέρα από κατακερματισμένες εθνικές προσπάθειες
Το EU-STF αντιπροσωπεύει μια ουσιώδη δέσμευση για την αυτονομία και την ανθεκτικότητα της Ευρώπης, που αποτελούν και οι δύο προϋποθέσεις για την ψηφιακή της ανεξαρτησία, την κυβερνοασφάλεια και την ανταγωνιστικότητα. Μέσω της στοχευμένης επένδυσης στη βιωσιμότητα του ανοιχτού λογισμικού, η Ευρώπη μπορεί να αποτρέψει μελλοντικές κρίσεις, να μειώσει στρατηγικές εξαρτήσεις και να διασφαλίσει ότι ο ψηφιακός της μετασχηματισμός αντικατοπτρίζει τις αξίες της ανοιχτότητας, της συνεργασίας και της κοινής ευημερίας.
Στις 20 Οκτωβρίου 2025, το OSOR (Open Source Observatory) διοργάνωσε το εργαστήριο με τίτλο «From Policy to Practice: Leveraging Public Procurement of Open Source Software». Στόχος της εκδήλωσης ήταν να αναδείξει τον στρατηγικό ρόλο των δημοσίων συμβάσεων στην προώθηση της καινοτομίας και της ψηφιακής κυριαρχίας, καθώς και να εξετάσει πώς η δημόσια προμήθεια μπορεί να επιταχύνει την υιοθέτηση λύσεων ανοιχτού λογισμικού.
Ευρωπαϊκή προοπτική: Από τις οδηγίες στα έργα
Ο Marc Christopher Schmidt (DG GROW, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) παρουσίασε την ευρωπαϊκή διάσταση της ενσωμάτωσης του ανοιχτού λογισμικού στις δημόσιες προμήθειες. Ανέλυσε τα νομικά και διοικητικά εμπόδια που περιορίζουν την υιοθέτηση του ανοιχτού κώδικα και παρουσίασε την τρέχουσα αναθεώρηση των Οδηγιών για τις Δημόσιες Συμβάσεις της ΕΕ, με στόχο την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενσωμάτωση της αρχής «digital by design».
Τόνισε ότι οι δημόσιες συμβάσεις αντιπροσωπεύουν περίπου 15% του ΑΕΠ της ΕΕ, γεγονός που τις καθιστά ισχυρό εργαλείο προώθησης της βιωσιμότητας, της καινοτομίας και της ψηφιακής κυριαρχίας. Επισήμανε επίσης τη σημασία της πολιτικής καθοδήγησης και της υποστήριξης των κυβερνήσεων για την ευρύτερη υιοθέτηση του ανοιχτού λογισμικού.
Παρουσίασε τρία παραδείγματα επιτυχημένων έργων της ΕΕ:
eCertis: μετέβη από κλειστές τεχνολογίες σε λύσεις ανοιχτού λογισμικού όπως Tomcat και PostgreSQL.
PPDS (Public Procurement Data Space): σχεδιάστηκε ώστε να είναι cloud-agnostic, βασισμένο σε αρχές ανοιχτού λογισμικού και επαναχρησιμοποιήσιμο από τα κράτη μέλη.
Μαθήματα από τη Φινλανδία: Οδηγός Δημοσίων Συμβάσεων Ανοιχτού Λογισμικού
Η Φινλανδία έχει μακρά παράδοση στην προώθηση ανοιχτών λύσεων στον δημόσιο τομέα. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί δήμοι δυσκολεύονταν να εντάξουν το ανοιχτό λογισμικό στις συμβάσεις τους, καθώς είχαν εξοικείωση κυρίως με τις παραδοσιακές συμβάσεις ιδιόκτητου λογισμικού. Ο Οδηγός δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τους ίδιους τους δήμους, παρέχοντας τόσο γενικές πληροφορίες όσο και πρακτικές οδηγίες για νομικά και συμβατικά ζητήματα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα επιτυχίας είναι το έργο eVaka, μια πλατφόρμα ανοιχτού λογισμικού για τη διαχείριση προσχολικής εκπαίδευσης, που αναπτύχθηκε συλλογικά από πολλές φινλανδικές πόλεις. Το έργο αυτό αναδεικνύει τα οφέλη της συνεργασίας και της συνδημιουργίας στον δημόσιο τομέα.
Ο Timo Väliharju παρουσίασε επιπλέον σημαντικές διαπιστώσεις:
Παρανοήσεις και έλλειψη γνώσης: πολλοί δήμοι αντιγράφουν πρότυπα διαγωνισμών για κλειστό λογισμικό χωρίς προσαρμογή στις ιδιαιτερότητες του ανοιχτού κώδικα.
Ευθυγράμμιση στρατηγικής και κόστους: το ανοιχτό λογισμικό ενισχύει τη διαφάνεια και τη συνεργασία, μειώνοντας σημαντικά τα κόστη (π.χ. έργα ιστοσελίδων από €500.000 σε €50.000).
Νομική διάσταση: το ευρωπαϊκό δίκαιο επιτρέπει στους δήμους να προκηρύσσουν διαγωνισμούς για συγκεκριμένα έργα ανοιχτού λογισμικού, όπως Moodle ή Drupal, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια ανοιχτού κώδικα.
Η εμπειρία της Φινλανδίας απέδειξε ότι το ανοιχτό λογισμικό μπορεί να ενισχύσει τη διαφάνεια, την ασφάλεια και τον έλεγχο των δημοσίων προμηθειών, ενδυναμώνοντας τους οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Πρακτικές συστάσεις και επόμενα βήματα
Η συνεδρία ολοκληρώθηκε με μια συζήτηση πάνελ, όπου οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι η προμήθεια ανοιχτού λογισμικού δεν είναι απλώς τεχνικό ή νομικό ζήτημα — είναι στρατηγική επιλογή που μπορεί να ενισχύσει την καινοτομία, τη διαφάνεια και την ανθεκτικότητα των δημόσιων φορέων.
Κύριες συστάσεις:
Ευθυγράμμιση πολιτικής και πρακτικής: ενσωμάτωση αρχών ανοιχτού λογισμικού στις στρατηγικές προμηθειών.
Αξιοποίηση επιτυχημένων παραδειγμάτων: όπως τα έργα ESPD, eCertis και eVaka.
Εσωτερικές οδηγίες και κατάρτιση: ανάπτυξη εγχειριδίων, προτύπων και FAQ για δημόσιους υπαλλήλους.
Πρώιμη εμπλοκή κοινοτήτων και προμηθευτών: καλλιέργεια συνεργειών με κοινότητες ανοιχτού λογισμικού.
Πιλοτικές εφαρμογές: μικρής κλίμακας πιλοτικά έργα που μπορούν να επεκταθούν σταδιακά.
Ανάδειξη του ανοιχτού λογισμικού ως στρατηγικού πόρου: θεμελιώδες στοιχείο για ψηφιακή κυριαρχία και καινοτομία.
Δείτε όλες τις διαφάνειες από τις παρουσιάσεις εδώ.
Case studies: Δείτε περισσότερες case studies σε λύσεις ανοιχτού κώδικα εδώ.
Οι εκδηλώσεις δεν σταματούν καθώς αυτήν την εβδομάδα πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για τις ανοιχτές τεχνολογίες και την καινοτομία! Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ) σας προτείνει να τις παρακολουθήσετε και να τις διαδώσετε. Μπορείτε επίσης να δείτε περισσότερες εκδηλώσεις για τις επόμενες εβδομάδες ή να καταχωρίσετε τη δική σας εκδήλωση στο: https://ellak.gr/events.
The heart of the global Ubuntu community beat strongly in Thessaloniki on Saturday, October 25th, as the local community celebrated the new Ubuntu 25.10 release and participated in the global Ubuntu Summit with its own event. Following the new hybrid format of the conference, where the main event took place in London on October 23-24, open-source enthusiasts in Thessaloniki organized a successful "Ubuntu Summit Extended" at the University of Macedonia.
The event was a unique opportunity for community members to connect with the global spirit of the conference, learn about the latest developments in the Ubuntu ecosystem, and, of course, celebrate the release of the new version.
A Deep Dive into Knowledge from London
The evening began in Hall 10 of the University of Macedonia, where attendees gathered to watch recorded talks from the main conference. The session kicked off with the opening remarks from the founder of Canonical and Ubuntu, Mark Shuttleworth. Through his words, the Thessaloniki community connected directly with the vision and future goals of Ubuntu, feeling the pulse of the latest developments.
Immediately after, the focus shifted to an unusual and fascinating topic with the talk "DOOM in space" by Ólafur Waage. The speaker presented the incredible story of the project to play the classic video game DOOM on a satellite, analyzing the technical and logistical challenges his team faced in collaboration with the European Space Agency.
Release Party for Ubuntu 25.10 "Questing Quokka"
After the screenings concluded, the celebration moved to a nearby shop for the traditional release party. In a more relaxed atmosphere, with plenty of pizza, sausages, and soft drinks, a lively discussion sparked around the new Ubuntu 25.10 release, codenamed "Questing Quokka."
Community members exchanged views on the new technological features introduced in the release. Particular emphasis was placed on significant security enhancements, such as the adoption of Rust-based tools like sudo-rs and uutils, which improve the system's memory safety. Also discussed were performance upgrades thanks to the new Linux 6.17 kernel and the refreshed desktop experience offered by GNOME 49. In parallel, ideas and proposals were put on the table for interesting projects that the university's open-source team could organize in the near future.
The date of October 25th proved to be ideal, allowing the local community to align with the global event, combining learning with fun and socialization.
This successful evening could not have been possible without the valuable support of Canonical, whom the Thessaloniki community warmly thanks for sponsoring both the global Summit and the local Release Party.
Η καρδιά της παγκόσμιας κοινότητας του Ubuntu χτύπησε δυνατά και στη Θεσσαλονίκη, καθώς το Σάββατο 25 Οκτωβρίου, η τοπική κοινότητα μαζί με την Ομάδα Ανοικτού Λογισμικού του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, γιόρτασαν τη νέα έκδοση Ubuntu 25.10 και συμμετείχε στο παγκόσμιο συνέδριο Ubuntu Summit με τη δική της εκδήλωση. Ακολουθώντας τη νέα, υβριδική μορφή του συνεδρίου, όπου το κεντρικό γεγονός έλαβε χώρα στο Λονδίνο στις 23-24 Οκτωβρίου, οι λάτρεις του ανοιχτού λογισμικού στη Θεσσαλονίκη διοργάνωσαν ένα επιτυχημένο “Ubuntu Summit Extended” στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Η εκδήλωση αποτέλεσε μια μοναδική ευκαιρία για τα μέλη της κοινότητας να συνδεθούν με το παγκόσμιο πνεύμα του συνεδρίου, να ενημερωθούν για τις τελευταίες εξελίξεις στο οικοσύστημα του Ubuntu και, φυσικά, να γιορτάσουν την κυκλοφορία της νέας έκδοσης.
Μια βουτιά στη γνώση από το Λονδίνο
Η βραδιά ξεκίνησε στο Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όπου οι παρευρισκόμενοι συγκεντρώθηκαν για να παρακολουθήσουν μαγνητοσκοπημένες ομιλίες από το κεντρικό συνέδριο. Η αρχή έγινε με την εναρκτήρια ομιλία του ιδρυτή της Canonical και του Ubuntu, Mark Shuttleworth. Μέσα από τα λόγια του, η κοινότητα της Θεσσαλονίκης συνδέθηκε απευθείας με το όραμα και τους μελλοντικούς στόχους του Ubuntu, νιώθοντας τον παλμό των εξελίξεων.
Αμέσως μετά, το ενδιαφέρον στράφηκε σε ένα ασυνήθιστο και συναρπαστικό θέμα με την ομιλία “DOOM in space” από τον Ólafur Waage. Ο ομιλητής παρουσίασε την απίστευτη ιστορία του εγχειρήματος να παιχτεί το κλασικό βιντεοπαιχνίδι DOOM σε έναν δορυφόρο, αναλύοντας τις τεχνικές και υλικοτεχνικές προκλήσεις που αντιμετώπισε η ομάδα του σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος.
Release Party για το Ubuntu 25.10 “Questing Quokka”
Μετά την ολοκλήρωση των προβολών, η γιορτή μεταφέρθηκε σε ένα κοντινό μαγαζί για το καθιερωμένο release party. Σε μια πιο χαλαρή ατμόσφαιρα, με άφθονα λουκάνικα και αναψυκτικά, η συζήτηση άναψε γύρω από τη νέα έκδοση Ubuntu 25.10, με την κωδική ονομασία “Questing Quokka”, η οποία κυκλοφόρησε επίσημα στις 9 Οκτωβρίου 2025.
Τα μέλη της κοινότητας αντάλλαξαν απόψεις για τα νέα τεχνολογικά χαρακτηριστικά που φέρνει η έκδοση. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις σημαντικές βελτιώσεις ασφαλείας, όπως η υιοθέτηση εργαλείων βασισμένων στη γλώσσα προγραμματισμού Rust, όπως τα sudo-rs και uutils, που ενισχύουν την ασφάλεια της μνήμης του συστήματος. Συζητήθηκαν επίσης οι αναβαθμίσεις στην απόδοση χάρη στον νέο πυρήνα Linux 6.17 και η ανανεωμένη εμπειρία επιφάνειας εργασίας που προσφέρει το GNOME 49, με νέες εφαρμογές όπως ο προβολέας εικόνων Loupe και ο εξομοιωτής τερματικού Ptyxis. Παράλληλα, τέθηκαν επί τάπητος ιδέες και προτάσεις για ενδιαφέροντα project που μπορεί να οργανώσει η ομάδα ανοιχτού λογισμικού του πανεπιστημίου στο άμεσο μέλλον.
Η ημερομηνία της 25ης Οκτωβρίου αποδείχθηκε ιδανική, επιτρέποντας στην τοπική κοινότητα να ευθυγραμμιστεί με το παγκόσμιο γεγονός (25.10), συνδυάζοντας τη μάθηση με τη διασκέδαση και την κοινωνικοποίηση.
Η επιτυχημένη αυτή βραδιά δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη υποστήριξη της Canonical, την οποία η κοινότητα της Θεσσαλονίκης ευχαριστεί θερμά για τη χορηγία τόσο του παγκόσμιου Summit όσο και του τοπικού Release Party.
Το WordCamp Athens 2025, η μεγάλη γιορτή της Ελληνικής Κοινότητας του WordPress, θα γίνει φέτος στις 8 Νοεμβρίου στο OTE Academy. Στις 8 Νοεμβρίου, σε…
Ο Linus Torvalds αφαιρεί το bcachefs από τον πυρήνα 6.18, οι διανομές ανανεώνονται με βάση το Debian 13, και η NordVPN ανοίγει τον Linux client της. Από το data center μέχρι το desktop, το Linux ζει μια περίοδο αλλαγών — πιο σταθερό, πιο ανοιχτό και πιο ώριμο από ποτέ.
Εισαγωγή
Ο Linus Torvalds ανακοίνωσε την πρώτη Release Candidate (RC1) του Linux Kernel 6.18, ξεκινώντας επίσημα τον κύκλο δοκιμών για τη νέα σταθερή έκδοση που αναμένεται μέσα στον Νοέμβριο. Η σημαντικότερη είδηση, ωστόσο, δεν είναι οι νέες δυνατότητες — αλλά η αφαίρεση του bcachefs, του νέου συστήματος αρχείων που είχε ενσωματωθεί στον πυρήνα μόλις λίγους μήνες πριν.
Η απόφαση αυτή προκαλεί συζητήσεις στην κοινότητα, καθώς το bcachefs θεωρούνταν ο πιο πολλά υποσχόμενος διάδοχος του Btrfs, συνδυάζοντας επιδόσεις και αξιοπιστία.
Το bcachefs εκτός πυρήνα
Ο Torvalds εξήγησε πως το bcachefs δεν πληρούσε ακόμη τα standards σταθερότητας για τον κύριο κλάδο του πυρήνα. Παράλληλα, τόνισε πως η υποστήριξη θα συνεχιστεί ως DKMS module, ώστε οι χρήστες που θέλουν να το δοκιμάσουν να μπορούν να το φορτώνουν χειροκίνητα.
Αν και δεν αποκλείεται η επανένταξη σε επόμενη έκδοση (πιθανόν 6.19 ή 6.20), το μήνυμα είναι σαφές: ο κύριος κορμός του Linux παραμένει προσανατολισμένος στη σταθερότητα, ειδικά σε κρίσιμα υποσυστήματα όπως τα filesystems.
Η απόφαση αυτή ενισχύει την εικόνα του πυρήνα ως ώριμου λογισμικού όπου κάθε νέο χαρακτηριστικό πρέπει να αποδεικνύει την ανθεκτικότητά του πριν πάρει “mainline” θέση.
Ευπάθειες και ενημερώσεις του 2025
Την ίδια περίοδο, η Linux Security Foundation και αρκετές διανομές (όπως Ubuntu, Fedora και Arch) δημοσίευσαν διορθώσεις για επτά κρίσιμες ευπάθειες του πυρήνα — ανάμεσά τους οι CVE-2025-38477, CVE-2025-38617 και CVE-2025-38618. Οι ευπάθειες αφορούν κυρίως modules δικτύου και realtime επεξεργασίας, με δυνατότητα τοπικής ανόδου δικαιωμάτων (privilege escalation).
Η Canonical ήδη διέθεσε ενημερωμένα linux-realtime packages, ενώ η Red Hat ανακοίνωσε πως θα ενσωματώσει τα patches στο επόμενο security rollup του RHEL 10.
Η NordVPN ανοίγει τον Linux GUI Client της
Σε θετικότερο τόνο, η NordVPN κυκλοφόρησε τον GUI client για Linux υπό άδεια GPLv3, προσφέροντας πλήρη διαφάνεια στον κώδικα και δίνοντας τη δυνατότητα στην κοινότητα να συμβάλει με patches ή UI βελτιώσεις. Η εφαρμογή υποστηρίζει OpenVPN και WireGuard, ενώ αξιοποιεί native system APIs για διαχείριση συνδέσεων και notifications.
Πρόκειται για μια σπάνια κίνηση σε εμπορικό VPN πάροχο, που δείχνει αυξανόμενη εμπιστοσύνη στην open source κοινότητα.
Νέες κυκλοφορίες: LMDE 7 και Peppermint OS
Η ομάδα του Linux Mint παρουσίασε την έκδοση LMDE 7 “Gigi”, βασισμένη στο Debian 13 “Trixie”. Η νέα έκδοση ενσωματώνει τις βελτιώσεις της σειράς Mint 22, αλλά χωρίς τα Ubuntu-specific layers.
Παράλληλα, η Peppermint OS, μια ελαφριά και γρήγορη διανομή για παλαιότερα μηχανήματα, υιοθέτησε επίσης τη βάση του Debian 13, φέρνοντας καθαρότερο XFCE περιβάλλον και βελτιωμένη ενσωμάτωση web apps.
Οι δύο εκδόσεις επιβεβαιώνουν ότι η μετάβαση στο Debian 13 έχει πλέον αρχίσει να διαδίδεται σε πολλές διανομές.
OpenWrt One: Στοχεύοντας τον upstream
Η Collabora δημοσίευσε μια εντυπωσιακή σειρά 15 patches για να φέρει το OpenWrt One router σε πλήρη συμβατότητα με τον mainline kernel. Η δουλειά αυτή ενεργοποιεί υποστήριξη για PCIe, Wi-Fi, SPI NOR, GPIO LEDs και άλλα βασικά υποσυστήματα. Αν εγκριθούν, τα patches θα κάνουν το OpenWrt One μία από τις πρώτες συσκευές router με upstream Linux υποστήριξη χωρίς custom kernel builds.
Red Hat AI 3: το Linux στο κέντρο του enterprise AI
Η Red Hat ανακοίνωσε το Red Hat AI 3, το οποίο συνδυάζει RHEL AI και OpenShift AI, επιτρέποντας τη διανομή μοντέλων inference σε distributed περιβάλλοντα. Η εταιρεία επιδιώκει να τοποθετήσει το Linux ως βασικό layer για enterprise-grade AI workloads, συνδέοντας την εξέλιξη του πυρήνα με τα εργαλεία της νέας εποχής τεχνητής νοημοσύνης.
Συμπέρασμα
Το Linux 6.18 RC1 σηματοδοτεί την έναρξη ενός πιο σταθερού, αλλά και πιο “πειθαρχημένου” κύκλου ανάπτυξης. Αν και η προσωρινή απομάκρυνση του bcachefs απογοητεύει κάποιους, η απόφαση δείχνει ωριμότητα και προσήλωση στην αξιοπιστία. Ταυτόχρονα, η κοινότητα συνεχίζει να επεκτείνεται — από open source VPNs έως νέες Debian-based διανομές και projects που φέρνουν hardware υποστήριξη upstream.
Το Linux παραμένει πιο ζωντανό από ποτέ.
Short Bytes
Το Debian 13 “Trixie” αποκτά ολοένα και περισσότερες derivatives.
Η Canonical ετοιμάζει security rollup για το Ubuntu 24.04.2.
Νέα builds του KDE Plasma 6.2 αναμένονται στα μέσα Νοεμβρίου.
Η Οδηγία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στην Ψηφιακή Ενιαία Αγορά (DSM Directive) αποτέλεσε ένα από τα πιο φιλόδοξα νομοθετικά εγχειρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεταξύ των διατάξεών της, το Άρθρο 8 υποσχόταν να ανοίξει το δρόμο για την ελεύθερη ψηφιακή πρόσβαση στην πολιτιστική μας κληρονομιά — έργα που βρίσκονται εκτός εμπορικής εκμετάλλευσης, αλλά έχουν τεράστια αξία για τη συλλογική μνήμη και την έρευνα. Ωστόσο, λίγα χρόνια μετά την εφαρμογή του, η πραγματικότητα αποδεικνύει πως το Άρθρο 8 απέτυχε να εκπληρώσει την υπόσχεσή του.
Από το όραμα στην πραγματικότητα
Η φιλοσοφία πίσω από το Άρθρο 8 ήταν οραματική: να δημιουργηθεί μια αποκεντρωμένη ψηφιακή βιβλιοθήκη και αρχείο που θα προσέφερε πρόσβαση σε έργα του 20ού αιώνα τα οποία παραμένουν σήμερα «κλειδωμένα» σε πολιτιστικούς φορείς (όπως μουσεία, βιβλιοθήκες και αρχεία). Η λεγόμενη «Μαύρη Τρύπα του 20ού Αιώνα» — εκατομμύρια έργα που δεν είναι πλέον εμπορικά διαθέσιμα αλλά εξακολουθούν να προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα — θα μπορούσε, επιτέλους, να φωτιστεί.
Το νομοθετικό πλαίσιο προέβλεπε δύο μηχανισμούς:
Τη δυνατότητα των πολιτιστικών ιδρυμάτων (Cultural Heritage Institutions – CHIs) να λαμβάνουν άδειες από Οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης (Collective Management Organisations – CMOs).
Μια εναλλακτική εξαίρεση για περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει «επαρκώς αντιπροσωπευτικός» οργανισμός CMO.
Στην πράξη, όμως, αυτό το δίπολο — άδεια πρώτα, εξαίρεση έπειτα — δημιούργησε περισσότερα εμπόδια απ’ όσα έλυσε.
Ένα ασύμμετρο τοπίο στην Ευρώπη
Τα στατιστικά δεδομένα από το EUIPO OOC Portal (το επίσημο ευρωπαϊκό μητρώο έργων εκτός εμπορίου) αποκαλύπτουν μια ανισόρροπη και κατακερματισμένη εικόνα. Παρότι έχουν καταγραφεί περίπου 2,4 εκατομμύρια έργα, το 92% αυτών προέρχεται μόνο από τρεις χώρες: Σλοβακία, Τσεχία και Ολλανδία. Η υπόλοιπη Ευρώπη, ουσιαστικά, παραμένει εκτός παιγνιδιού.
Η επιτυχία αυτών των χωρών δεν οφείλεται στην ευρωπαϊκή πολιτική, αλλά σε προϋπάρχουσες συνεργασίες μεταξύ CMOs και πολιτιστικών ιδρυμάτων ή σε ισχυρούς δημόσιους θεσμούς που κατάφεραν να ξεπεράσουν τη γραφειοκρατία. Αντί για μια ενιαία ψηφιακή αγορά, έχουμε ένα παζλ εθνικών πρωτοβουλιών, χωρίς συνοχή και χωρίς κοινή στρατηγική.
Οι αριθμοί αποκαλύπτουν την ανισορροπία
Ακόμη πιο ενδεικτική είναι η στάση των ίδιων των δικαιούχων. Από τα 2,4 εκατομμύρια έργα που έχουν δηλωθεί ως «εκτός εμπορίου», μόλις 320 δημιουργοί επέλεξαν να κάνουν χρήση του δικαιώματος εξαίρεσης (opt-out). Αυτό σημαίνει ότι ένας μόνο δικαιούχος αντιστοιχεί σε κάθε 7.500 έργα! Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πως οι κάτοχοι δικαιωμάτων δεν ανησυχούν πραγματικά για τη χρήση αυτών των έργων — αντιθέτως, το πρόβλημα προέρχεται από τη δυσλειτουργία του ίδιου του συστήματος.
Επιπλέον, το οικονομικό σκέλος φανερώνει την παράλογη φύση της αγοράς. Στις τρεις χώρες που έχουν τα περισσότερα καταγεγραμμένα έργα, οι άδειες κοστίζουν συνολικά περίπου 1,2 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί σε λιγότερο από 1 ευρώ ανά έργο το χρόνο. Ένα τέτοιο ποσό μετά βίας καλύπτει τα διοικητικά έξοδα των CMOs, πόσο μάλλον να συνιστά ουσιαστική «αντιστάθμιση» για τους δημιουργούς. Παρ’ όλα αυτά, σε ορισμένες χώρες (όπως η Γερμανία και το Λουξεμβούργο) οι άδειες απαιτούνται εκ των προτέρων και για όλη τη διάρκεια της προστασίας, καθιστώντας τη διαδικασία πρακτικά ανέφικτη.
Νομοθετική αποτυχία από σχεδιασμό
Η βασική παθογένεια του Άρθρου 8 είναι ότι υποχρεώνει δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους να διαπραγματευτούν: από τη μία, τα δημόσια πολιτιστικά ιδρύματα με αποστολή τη διατήρηση και διάδοση της γνώσης· από την άλλη, οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης, που λειτουργούν με πρωταρχικό στόχο την οικονομική απόδοση για τα μέλη τους.
Η νομοθεσία δίνει στους CMOs ένα “δικαίωμα αρνησικυρίας” (CMO veto). Η εξαίρεση του Άρθρου 8(2) μπορεί να ενεργοποιηθεί μόνο εφόσον δεν υπάρχει “επαρκώς αντιπροσωπευτικός” CMO. Αν όμως ένας τέτοιος οργανισμός υπάρχει — ακόμη κι αν αρνείται να διαπραγματευτεί ή θέτει παράλογους όρους — τα πολιτιστικά ιδρύματα δεν έχουν διέξοδο. Ο νόμος ρωτά: «Υπάρχει CMO;» αντί να ρωτά: «Υπάρχει διαθέσιμη ή εύλογη άδεια;».
Το αποτέλεσμα είναι παράλυση. Οι διαπραγματεύσεις διαρκούν χρόνια: στη Γερμανία, τέσσερα χρόνια επίπονων συζητήσεων χωρίς ικανοποιητική συμφωνία· στην Ολλανδία, δύο έως τρία χρόνια για κάθε κατηγορία έργων· στο Βέλγιο, ατέρμονες συζητήσεις χωρίς τελικό αποτέλεσμα· στη Σουηδία, πλήρης άρνηση αδειοδότησης. Οι μικρότεροι οργανισμοί δεν έχουν καν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε τέτοιες διαδικασίες.
Η κατάσταση αυτή δείχνει ότι το σύστημα αποτυγχάνει από σχεδιασμό, όχι από σύμπτωση. Μόνο εκεί όπου προϋπήρχαν συνεργασίες ή ισχυροί δημόσιοι θεσμοί, καταγράφηκαν κάποιες μεμονωμένες επιτυχίες.
Το παράδοξο της «ισορροπίας» δικαιωμάτων
Ενώ η Οδηγία DSM στοχεύει γενικά στη διόρθωση ανισοτήτων υπέρ των δημιουργών, το Άρθρο 8 δημιούργησε μια νέα μορφή ανισορροπίας — αυτή τη φορά εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Οι πολιτιστικοί θεσμοί, που λειτουργούν για λογαριασμό της κοινωνίας, εξαρτώνται πλέον από την καλή θέληση ιδιωτικών οργανισμών με διαφορετικά κίνητρα. Έτσι, η ψηφιακή πρόσβαση στη γνώση μπορεί να «παγώσει» επ’ αόριστον, όχι λόγω προστασίας των δημιουργών, αλλά εξαιτίας θεσμικής αδράνειας.
Μια νέα προσέγγιση: από το «άδεια πρώτα» στο «εξαίρεση πρώτα»
Η λύση δεν απαιτεί την κατάργηση του Άρθρου 8, αλλά την αντιστροφή της λογικής του. Η πρόταση που κερδίζει έδαφος είναι η μετάβαση από ένα σύστημα “license-first” σε ένα “exception-first”. Δηλαδή, η εξαίρεση θα πρέπει να αποτελεί τον κανόνα, εκτός αν υπάρχει πραγματικά εύλογη και διαθέσιμη άδεια.
Η νομοθεσία θα πρέπει να αναρωτιέται όχι αν υπάρχει CMO, αλλά αν απαιτείται πράγματι άδεια. Αν ο οργανισμός δεν προσφέρει ρεαλιστική λύση, το πολιτιστικό ίδρυμα πρέπει να έχει το δικαίωμα να αξιοποιήσει το έργο βάσει της εξαίρεσης. Έτσι διατηρείται η «δίκαιη ισορροπία» της Οδηγίας: τα δικαιώματα των δημιουργών προστατεύονται μέσω του μηχανισμού opt-out, ενώ τα έργα που κανείς δεν ενδιαφέρεται να εκμεταλλευτεί εμπορικά μπορούν να διασωθούν και να καταστούν προσβάσιμα.
Γιατί έχει σημασία
Η αποτυχία του Άρθρου 8 δεν είναι απλώς μια νομική αποτυχία· είναι ένα πλήγμα για την ίδια την ευρωπαϊκή πολιτιστική ταυτότητα. Στην ψηφιακή εποχή, η πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Οι ερευνητές, οι εκπαιδευτικοί, οι φοιτητές και οι δημιουργοί εξαρτώνται από την ελεύθερη πρόσβαση στο παρελθόν για να δημιουργήσουν το μέλλον.
Η πολιτική της ΕΕ οφείλει να στηρίξει αυτή τη μετάβαση από την «προστασία» στη διάδοση της γνώσης, με δίκαιους όρους για όλους. Το σημερινό πλαίσιο προστατεύει έργα που οι ίδιοι οι δημιουργοί δεν ενδιαφέρονται να επαναχρησιμοποιήσουν, αλλά στερεί από την κοινωνία τη δυνατότητα να τα γνωρίσει.
Το Άρθρο 8 της Οδηγίας DSM σχεδιάστηκε για να αποτελέσει το «κλειδί» που θα ξεκλειδώσει το ντουλάπι της συλλογικής μας μνήμης. Αντί γι’ αυτό, δημιούργησε ένα περίπλοκο μηχανισμό που συχνά εγκλωβίζει τα έργα στο παρελθόν. Αν δεν υπάρξει νομοθετική διόρθωση, η Ευρώπη κινδυνεύει να αφήσει πίσω της μια χαμένη ψηφιακή κληρονομιά — ένα πολιτιστικό απόθεμα προσβάσιμο μόνο σε λίγους, αντί για όλους.
Η μεταρρύθμιση είναι επείγουσα: πρέπει να δοθεί στα πολιτιστικά ιδρύματα το “σωστό κλειδί” για να ανοίξουν το ερμάριο της κοινής μας ιστορίας. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για μια πραγματική Ψηφιακή Ενιαία Αγορά που υπηρετεί όχι τις αγορές, αλλά τη μνήμη και τη γνώση των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Η έκθεση του OSOR χαρτογραφεί την πρόοδο των εθνικών πολιτικών ανοιχτού κώδικα (OSS) και των νομικών πλαισίων στην ΕΕ και διεθνώς. Το συμπέρασμα είναι σαφές: ο ανοιχτός κώδικας παύει να είναι «τεχνική επιλογή» και μετατρέπεται σε εργαλείο κυριαρχίας, διαφάνειας και αποτελεσματικότητας στη δημόσια διοίκηση. (Interoperable Europe Portal)
Κύριοι μοχλοί υιοθέτησης
Ψηφιακή κυριαρχία & προστασία δεδομένων: Η αυξανόμενη εξάρτηση από ιδιόκτητες υποδομές και υπερατλαντικά νομικά καθεστώτα ωθεί κράτη-μέλη να διεκδικήσουν έλεγχο στην τεχνολογική αλυσίδα αξίας μέσω OSS. Η συζήτηση αυτή διατρέχει τις ευρωπαϊκές πολιτικές από την περίοδο GDPR και μετά και αποτυπώνεται σε εθνικές στρατηγικές όπως της Γαλλίας και της Γερμανίας. (Interoperable Europe Portal)
Διαφάνεια & λογοδοσία: Η δημοσιοποίηση πηγαίου κώδικα κρατικών εφαρμογών (π.χ. DigiD στην Ολλανδία, κατ’ εφαρμογή του νόμου Woo/Open Government Act) αναδεικνύει ένα νέο «κανονιστικό ήθος» για τις ψηφιακές υπηρεσίες του Δημοσίου. (Interoperable Europe Portal)
Ανθεκτικότητα σε κρίσεις & αποδοτικότητα: Από την πανδημία μέχρι γεωπολιτικές αναταράξεις, οι ανοιχτές τεχνολογίες επέτρεψαν ταχύτερη ανάπτυξη/επέκταση κρίσιμων υπηρεσιών με διαλειτουργικότητα και έλεγχο κόστους, όπως τεκμηριώνει η OSOR. (Interoperable Europe Portal)
Πού και πώς προχωρά η εφαρμογή
Εθνικό επίπεδο – από «υποχρεωτικότητα» σε οικοσύστημα συνεργασίας: Οι πολιτικές μεταβαίνουν από μονοσήμαντες νομικές επιταγές σε συντονισμένα σχήματα με εργαλεία πολιτικής, κατευθυντήριες οδηγίες και Open Source Programme Offices (OSPOs). Η Γαλλία (DINUM, Conseil Logiciels Libres) και η Γερμανία (ZenDiS, Open CoDE, «Sovereign Workplace») είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα ώριμης θεσμοθέτησης. (Interoperable Europe Portal)
Τοπικό/περιφερειακό επίπεδο – «συλλογικές λύσεις»: Ομοσπονδιακά σχήματα και δημοτικές ενώσεις μοιράζονται κώδικα/λύσεις, επιτυγχάνοντας κλίμακα με χαμηλό κόστος. Το Schleswig-Holstein αποτελεί πρόσφατο οδικό χάρτη για μετανάστευση σε OSS (γραφείο, email, συνεργασία), με πολιτικές υπέρ της ψηφιακής κυριαρχίας αλλά και ρεαλιστική ανάδειξη προκλήσεων μετάβασης. (schleswig-holstein.de)
Ασφάλεια & βιωσιμότητα υποδομών: Η χρηματοδότηση κρίσιμων OSS εξαρτημάτων γίνεται δημόσια πολιτική (π.χ. Sovereign Tech Fund στη Γερμανία), με στόχο προληπτική συντήρηση, ελέγχους ασφαλείας και ενίσχυση διαλειτουργικών «δομικών λίθων». (Sovereign Tech Agency)
Νομικές και πολιτικές τάσεις που ξεχωρίζουν
Κώδικας ως δημόσιο έγγραφο: Ενσωμάτωση της λογικής «open by default/open unless» σε νομοθεσία πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία∙ εφαρμογές όπως η δημοσιοποίηση τμημάτων της DigiD υπό το πλαίσιο Woo δείχνουν τον δρόμο. (Interoperable Europe Portal)
Επίσημες δομές διακυβέρνησης OSS (OSPOs): Ρόλοι για αδειοδότηση, συμμόρφωση, κυκλοφορία/επαναχρησιμοποίηση κώδικα, εκπαίδευση, και διασύνδεση με κοινότητες. (OSOR Reports & Guidelines). (Interoperable Europe Portal)
Χρηματοδότηση κρίσιμων έργων & bug-bounties: Δημόσια ταμεία/μηχανισμοί για συντήρηση, ασφάλεια και ωρίμανση OSS ως «ψηφιακού κοινόχρηστου αγαθού». (Interoperable Europe Portal)
Ψηφιακά Κοινά & DPGs: Η ευρωπαϊκή ατζέντα ευθυγραμμίζεται με διεθνείς πρωτοβουλίες (NGI Commons κ.ά.) για συντονισμένη στήριξη των Digital Commons. (NGI Commons)
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα (προτάσεις πολιτικής & δικαίου)
1) Θεσμική κατοχύρωση “κώδικα-δημοσίου” με πρότυπα Woo Ενίσχυση του υφιστάμενου πλαισίου πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία ώστε ο κώδικας εφαρμογών του Δημοσίου να αντιμετωπίζεται ως «δημόσιο έγγραφο» με active disclosure, εξαιρώντας ρητά θέματα ασφάλειας/προσωπικών δεδομένων. Δημιουργία οδηγού δημοσιοποίησης (risk-based) και πρότυπων ρητρών για third-party components. (Παράδειγμα: DigiD/Logius). (Interoperable Europe Portal)
2) Ίδρυση/αναβάθμιση Κυβερνητικού OSPO Μια διυπουργική μονάδα με αρμοδιότητες: πολιτική αδειοδότησης (π.χ. EUPL/AGPL όπου ενδείκνυται), έλεγχος συμβατότητας αδειών, reuse/inner-source, κατάλογος λύσεων για επαναχρησιμοποίηση στον δημόσιο τομέα, εκπαίδευση νομικών/προμηθειών/τεχνικών, και σύνδεση με κοινότητες. (OSOR guidance). (Interoperable Europe Portal)
3) Δημόσια χρηματοδότηση κρίσιμου OSS Ταμείο «Κρίσιμων Ψηφιακών Δομικών Λίθων» για έργα που χρησιμοποιούνται σε κρατικές υπηρεσίες (βιβλιοθήκες, πλατφόρμες, dev-ops εργαλεία). Δικλείδες: διαφάνεια, αξιολόγηση supply-chain και μετρικές συντήρησης. Πρότυπο: Sovereign Tech Fund. (Sovereign Tech Agency)
4) Προμήθειες “open by design” Ένταξη ρητρών στις προκηρύξεις: (α) παραδοτέος κώδικας υπό συμβατή άδεια OSS όταν πρόκειται για «γενικού σκοπού» λύσεις, (β) τεκμηρίωση APIs και δεδομένων, (γ) υποχρέωση upstream συνεισφορών όταν γίνονται αλλαγές σε OSS, (δ) security SBOM & πολιτική ευπαθειών.
5) Περιφερειακά consortia & επαναχρησιμοποίηση Πιλοτικά σχήματα με δήμους/περιφέρειες για κοινή ανάπτυξη/συντήρηση λύσεων (π.χ. ψηφιακή γραφειοκρατία, συμμετοχικές πλατφόρμες, γεωχωρικά). Οδικός χάρτης τύπου Schleswig-Holstein με ρεαλιστική διαχείριση αλλαγής και αξιολόγηση επιπτώσεων σε κρίσιμους τομείς (π.χ. δικαιοσύνη). (DIE WELT)
Μαθήματα από πρόσφατα παραδείγματα
Schleswig-Holstein: Μαζική μετάβαση email/συνεργασίας και υιοθέτηση LibreOffice/Nextcloud/Linus-desktop. Όφελος: απεξάρτηση και έλεγχος κόστους∙ πρόκληση: φόρτος αλλαγής στις υπηρεσίες (π.χ. δικαστική λειτουργία). Χρειάζεται σταδιακή κύλιση, training και change management. (DIE WELT)
Ολλανδία (Woo): Στοχευμένη δημοσιοποίηση πηγαίου κώδικα DigiD με θεσμικό υπόβαθρο πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία∙ ενίσχυση εμπιστοσύνης και εσωτερικού software assurance. (Interoperable Europe Portal)
Χρηματοδότηση OSS (DE): Το Sovereign Tech Fund δείχνει πώς η δημόσια επένδυση σε «κοινόχρηστους ψηφιακούς πόρους» αυξάνει ασφάλεια και ανθεκτικότητα για κράτος και αγορά. (Interoperable Europe Portal)
Άδειες και επαναχρησιμοποίηση της μελέτης
Η έκθεση OSOR (2024) διατίθεται με άδεια CC BY 4.0, γεγονός που ευνοεί την ευρεία επαναχρησιμοποίηση/μετάφραση επιμέρους τμημάτων σε εθνικούς οδηγούς πολιτικής, υπό την προϋπόθεση αναφοράς πηγής και επισημείωσης αλλαγών. (Interoperable Europe Portal)
Συμπέρασμα
Η ευρωπαϊκή εμπειρία αποδεικνύει ότι οι επιτυχημένες πολιτικές ανοιχτού λογισμικού στηρίζονται κυρίως σε θεσμούς, διαδικασίες και χρηματοδότηση που μετατρέπουν τον ανοιχτό κώδικα σε βιώσιμο δημόσιο αγαθό. Για την Ελλάδα, η ατζέντα συνοψίζεται σε: διαφάνεια τύπου Woo, κυβερνητικό OSPO, ταμείο κρίσιμου OSS, ρήτρες ανοικτότητας στις προμήθειες και περιφερειακά consortia επαναχρησιμοποίησης.
Προτεινόμενες ρήτρες για προκηρύξεις/συμβάσεις λογισμικού:
Ανοικτή άδεια κώδικα: Όλος ο πηγαίος κώδικας που αναπτύσσεται στο πλαίσιο της σύμβασης παραδίδεται με άδεια συμβατή με την εθνική/ευρωπαϊκή πολιτική (π.χ. EUPL).
Κατάθεση & διαθεσιμότητα: Υποχρεωτική κατάθεση σε δημόσιο αποθετήριο (π.χ. GitLab του φορέα) με τεκμηρίωση, οδηγίες ανάπτυξης/διάθεσης και ιστορικό εκδόσεων.
SBOM & ασφάλεια: Παράδοση Software Bill of Materials (SBOM), πολιτική διαχείρισης ευπαθειών, χρονικά όρια επιδιόρθωσης (SLA) και συμμετοχή σε πρόγραμμα ευπαθειών/bug bounty του φορέα όπου υφίσταται.
Upstream συνεισφορές: Τροποποιήσεις σε τρίτο OSS αποστέλλονται upstream (όπου είναι εφικτό) για μείωση κόστους συντήρησης και ευθυγράμμιση με το βασικό έργο.
Δεδομένα & φορητότητα: Τα δεδομένα παραμένουν υπό τον έλεγχο του φορέα· εξαγωγή σε ανοιχτές μορφές· απαγόρευση τεχνικών/συμβατικών κλειδωμάτων (lock-in).
Τεκμηρίωση & εκπαίδευση: Πλήρης τεχνική/λειτουργική τεκμηρίωση στα ελληνικά· πακέτο εκπαίδευσης/μεταφοράς γνώσης σε προσωπικό και OSPO/Κέντρο Ικανοτήτων του Δημοσίου.
Δοκιμές & ποιότητα: Αυτοματοποιημένες δοκιμές, κάλυψη τεστ ≥ X% για κρίσιμες μονάδες, CI/CD pipelines, πολιτική εκδόσεων LTS.
Συμμόρφωση με προσβασιμότητα/προστασία δεδομένων: WCAG 2.1 AA για διεπαφές, τεκμηρίωση DPIA όπου απαιτείται, ελάχιστες αρχές «privacy by design/by default».
Δικαιώματα χρήσης & παραγώγων: Πλήρη δικαιώματα χρήσης/παραλλαγής από το Δημόσιο και άλλους δημόσιους φορείς· δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης από τρίτους σύμφωνα με την άδεια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τον Ψηφιακό Νόμο των Αγορών (Digital Markets Act – DMA), επιδιώκει να ανοίξει τα ψηφιακά οικοσυστήματα και να περιορίσει τη δύναμη των μεγάλων «πυλωρών» της τεχνολογίας. Ωστόσο, αυτή η υπόσχεση δοκιμάζεται σήμερα στο ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ, μέσα από την υπόθεση Apple κατά Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η ουσία της διαμάχης
Η Apple αμφισβητεί βασικές διατάξεις της DMA που σχετίζονται με τη διαλειτουργικότητα και την ελευθερία επιλογής των χρηστών. Ο νόμος απαιτεί από τους πυλωρούς –όπως η Apple– να επιτρέπουν στους χρήστες να απεγκαθιστούν προεγκατεστημένες εφαρμογές, να εγκαθιστούν εφαρμογές από τρίτες πηγές (side-loading) και να έχουν πρόσβαση σε τεχνικά χαρακτηριστικά των συσκευών για την ομαλή λειτουργία λογισμικού τρίτων.
Αυτές οι υποχρεώσεις δεν είναι απλώς τεχνικές λεπτομέρειες: αποτελούν το θεμέλιο για έναν πιο ανοιχτό και δίκαιο ψηφιακό κόσμο. Η έλλειψη διαλειτουργικότητας εμποδίζει τη διάδοση του Ελεύθερου Λογισμικού (Free Software), δημιουργεί τεχνικά εμπόδια για τους προγραμματιστές και στερεί από τους χρήστες την πραγματική επιλογή.
Η παρέμβαση του FSFE
Απέναντι στη νομική πρόκληση της Apple, το Free Software Foundation Europe (FSFE) αποφάσισε να παρέμβει ως εκπρόσωπος της κοινωνίας των πολιτών στην υπόθεση T-1080/23, Apple v. European Commission. Το FSFE, με νομικό εκπρόσωπο τον Dr. Martin Husovec, κατέθεσε επιχειρήματα που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των χρηστών και των προγραμματιστών, τονίζοντας πως οι υποχρεώσεις της Apple βάσει του DMA είναι νόμιμες και αποσκοπούν στο δημόσιο συμφέρον.
Η Apple ισχυρίζεται ότι οι υποχρεώσεις αυτές παραβιάζουν τα θεμελιώδη δικαιώματά της και συνιστούν «δήμευση» της πνευματικής της ιδιοκτησίας. Αντίθετα, το FSFE επισημαίνει πως ο DMA έχει στόχο να αποτρέψει τα μονοπώλια στις ψηφιακές αγορές και να διασφαλίσει θεμιτό ανταγωνισμό, και ότι η διαλειτουργικότητα αποτελεί απαραίτητο μέσο για την καινοτομία και την ελευθερία επιλογής.
Όπως δηλώνει ο Lucas Lasota, Νομικός Υπεύθυνος του FSFE:
«Αντιμετωπίζοντας έναν τεχνολογικό γίγαντα όπως η Apple, αποδεικνύουμε τη δέσμευσή μας να διατηρήσουμε ένα ανοιχτό και ανταγωνιστικό ψηφιακό περιβάλλον. Η παρέμβασή μας είναι ζωτικής σημασίας για τη Διαφάνεια και την Ουδετερότητα των Συσκευών (Device Neutrality).»
Γιατί η υπόθεση αυτή έχει σημασία
Η ερμηνεία που θα δώσει το Δικαστήριο στον DMA θα καθορίσει αν τα δικαιώματα διαλειτουργικότητας θα ισχύσουν ουσιαστικά ή θα μείνουν γράμμα κενό. Το αποτέλεσμα θα επηρεάσει το μέλλον του Ελεύθερου Λογισμικού στην Ευρώπη, την καινοτομία, αλλά και τη δυνατότητα των χρηστών να ελέγχουν τις συσκευές τους.
To FSFE είναι ο μοναδικός οργανισμός της κοινωνίας των πολιτών που συμμετέχει σε αυτή τη διαδικασία, και ζητά στήριξη για να συνεχίσει τη νομική της προσπάθεια. Η χρηματοδότηση τέτοιων στρατηγικών υποθέσεων είναι δαπανηρή — αλλά απολύτως κρίσιμη για την προστασία της ελευθερίας λογισμικού και των ψηφιακών δικαιωμάτων όλων μας.
Το μήνυμα είναι σαφές: η δίκη αυτή δεν αφορά μόνο την Apple και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή· αφορά το αν οι πολίτες της Ευρώπης θα έχουν πραγματική ελευθερία επιλογής στις ψηφιακές τους συσκευές.
O πλανήτης αποτελεί ένα τόπο συνάντησης των μελών της ελληνικής κοινότητας ΕΛ/ΛΑΚ.
Τα άρθρα του πλανήτη συλλέγονται αυτόματα χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία των συγγραφέων τους και αντικατοπτρίζουν τις απόψεις τους.
Η διαχείριση του πλανήτη γίνεται δημόσια μέσα από το σχετικό repository της υπηρεσίας GitHub: greek-libre-planet, όπου μπορείς να ζητήσεις την προσθήκη του blog σου δηλώνοντας το feed της κατηγορίας, του tag, ή το γενικό feed του blog σου, το όνομα/επώνυμο σου και προαιρετικά το avatar σου, αφού πρώτα εγγραφείτε και κατόπιν συνδεθείτε στην υπηρεσία GitΗub, ανοίγοντας νέο issue που θα περιέχει τα συγκεκριμένα στοιχεία σου.
(Αν δεν έχετε λογαριασμό στην υπηρεσία GitHub, για να προστεθει το blog σου θα προστεθεί στον πλανήτη ΕΛ/ΛΑΚ μπορείτε εναλλακτικά να μας αποστειλετε τα παραπάνω στοιχεία στην ηλεκτρονική διεύθυνση info @ eellak gr.)
Κυκλοφόρησε η νέα έκδοση, 43, της διανομής Fedora! Μπορείτε να την 
